|
|
||||||
 |
|
|
|
||
 |
ที่มุมหนึ่งของ "ลานเด็ก"--พื้นที่สำหรับสำหรับเด็กและเยาวชน
ที่มีพี่เลี้ยงจากองค์กรอิสระหลายกลุ่มนำกิจกรรม
และการละเล่นต่าง ๆ
มาให้เด็ก ๆ
ได้ร่วมสนุกมากมาย
เราได้พบกับเด็กกลุ่มใหญ่
กำลังก้มหน้าก้มตา
ทำอะไรสักอย่างอยู่บนสนามหญ้า
รอบตัวมีใบมะพร้าวเส้นยาว
วางระเกะระกะอยู่เต็มไปหมด
พักหนึ่ง
เสียงเครื่องเป่าอะไรสักอย่างที่ฟังดูบี้
ๆ แบน ๆ ก็ดังออกมาจากวง
ตามด้วยเสียงหัวเราะเอิ้กอ้ากสนุกสนาน
พอเดินเข้าไปใกล้จึงได้รู้ว่า
เสียงแห่งความสุขนั้น
เกิดขึ้นเมื่อเด็ก ๆ
ได้ลงมือแปลงร่างใบมะพร้าวเส้นยาว
ให้เป็นของเล่นนานาชนิด
ไม่ว่าจะเป็นปลาตะเพียน
จั๊กจั่น ตั๊กแตน ตะกร้อ
รวมถึงปี่ที่ส่งเสียงบี้ ๆ
แบน ๆ อยู่เมื่อครู่ "เด็กกรุงเทพฯ ส่วนใหญ่ไม่ค่อยได้ทำของเล่นด้วยตัวเอง พอมาเจอของเล่น ที่เขาสามารถทำเองได้ ก็เลยรู้สึกสนุก และภูมิใจ พ่อแม่ผู้ปกครองบางคน ก็มาให้เราสอนเหมือนกัน เพื่อที่เขาจะได้เอาไปสอนลูกที่บ้าน เพราะพ่อแม่เองก็ทำไม่เป็น แม้ว่าหลายคนจะมีพื้นเพเป็นคนต่างจังหวัด เคยหัดทำของเล่นมาก่อน แต่พอเข้ามาอยู่กรุงเทพฯ นานวันเข้าก็ลืม เลยไม่รู้จะสอนลูกยังไง" ศรัทธา ปลื้มสูงเนิน หรือ กุ๋ย พี่เลี้ยงจากกลุ่มไม้ขีดไฟ กลุ่มอิสระที่ทำงานด้านการพัฒนาเด็ก บอกถึงเหตุที่คนให้ความสนใจ ของเล่นใบมะพร้าวมากเป็นพิเศษ พร้อมทั้งเหตุผลที่เลือกกิจกรรมนี้ เป็นส่วนหนึ่งของลานเด็กว่า |
||||
 |
"ทุกวันนี้เด็กไทยมีปัญหาใหญ่
คือ
ขาดการมีส่วนร่วมในกิจกรรมต่าง
ๆ เด็กมักถูกตีกรอบ
ห้ามทำนู่น ทำนี่
ใช้ชีวิตอยู่แต่ในคอนโดฯ
ห้องเรียน ไม่เคยทำอะไรเอง
เด็กจึงไม่เกิดการเรียนรู้
ถ้าเรามองว่าเด็กเป็นหน่วยหนึ่งของสังคม
เขาก็ควรจะได้เข้าไปมีส่วนร่วมกับกิจกรรมหลาย
ๆ
อย่างเพื่อให้เกิดการเรียนรู้
และเด็กจะเติบโตได้จากการเรียนรู้สิ่งเหล่านี้
เป็นการเรียนรู้ในชีวิตประจำวันไม่ใช่ในห้องเรียน
ดังนั้นกิจกรรมในลานเด็กทั้งหมด
จึงพูดถึงการมีส่วนร่วม
โดยให้เด็กทำกิจกรรมทุกอย่างด้วยตัวเอง
เช่น ปั้นขนมบัวลอย
ทำเครื่องจักสาน วาดรูป
ทำยาหม่อง
ทำให้เด็กเกิดความภูมิใจ
และเห็นคุณค่าในสิ่งของที่ตนทำขึ้นเองกับมือ "ส่วนพวกเราก็คิดกันว่าน่าจะสอนให้เด็กทำของเล่น เพราะเด็กทุกวันนี้ไม่ค่อยได้ทำของเล่นเล่นเอง ผมคิดว่าถ้าเราสอนให้เขาทำเอง มันจะเกิดอะไรขึ้นเยอะเลยในหัวใจเขา อย่างน้อยเขาก็ได้ของเล่นกลับไป และได้ความภูมิใจ นอกจากนี้ความรู้ในการทำของเล่น ก็จะอยู่กับเขาตลอดไป เขาสามารถกลับไปสอนน้อง พ่อแม่เองก็เอาไปสอนลูกได้" เมื่อตกลงกันได้ว่าจะให้เด็ก ๆ ทำของเล่นใบมะพร้าว พอถึงวันงาน บรรดาพี่เลี้ยงกลุ่มไม้ขีดไฟ ก็ขนใบมะพร้าวจากสวนของเพื่อนพ้องคนรู้จัก มากองไว้ที่บริเวณลานเด็ก หลังจากนั้นพี่เลี้ยงก็เริ่มเรียกความสนใจ ด้วยการหยิบใบมะพร้าวมาแปลงร่างเป็นสิงสาราสัตว์ แล้ววางโชว์ไว้บนสนามหญ้า สักพักหนึ่ง เด็กตัวน้อยตัวใหญ่ ก็เริ่มเดินเข้ามาหาดังคาด สุเทพ วิไลเลิศ แอบเผยความลับให้เราฟังว่า |
||||
 |
"ความจริงพวกเราทำของเล่นได้ไม่กี่อย่างเท่านั้น
เพราะความตั้งใจของเรา
ไม่ใช่ไปสอน
แต่เราต้องการไปกระตุ้น
ให้เกิดการเรียนรู้ซึ่งกันและกัน
เราเชื่อว่าคนที่มาร่วมงาน
จะต้องมีคนที่ทำของเล่นใบมะพร้าวเป็นมาก่อน
แค่เราหาใบมะพร้าวไปวางไว้
เดี๋ยวก็ต้องมีคนมาทำให้ดู
แล้วก็มีจริง ๆ
มีทั้งเด็กและผู้ใหญ่
มาช่วยกันสอน
และแลกเปลี่ยนวิธีทำของเล่นกัน
เพราะแต่ละคนจะทำได้คนละอย่างสองอย่าง
อย่างคุณลุงคนหนึ่ง
ปรกติขายเขียงอยู่แถวคลองเตย
พอเห็นเราเอาใบมะพร้าวมาวางไว้
แกก็มานั่งแล้วก็สอนคนอื่น
ๆ ให้ทำปลาตะเพียน ตั๊กแตน
ระหว่างสอน
แกก็เล่าเรื่องราวชีวิตตัวเองให้คนอื่น
ๆ ฟัง ผมรู้สึกได้เลยว่า
แกมีความสุข
และรู้สึกว่าตัวเองมีคุณค่า
เพราะมีทั้งเด็ก
และผู้ใหญ่มานั่งเรียนกับแก
พวกเราเองก็ได้เรียนรู้
จากคนเหล่านี้ด้วยเหมือนกัน" งานวิถีไทจัดขึ้นทั้งหมดห้าวัน คือระหว่างวันที่ ๗-๑๑ มีนาคม ตลอดระยะเวลาดังกล่าว บริเวณลานเด็กเต็มไปด้วยเสียงหัวเราะ รอยยิ้ม แววตาใสซื่อ และสองมือที่เลอะเทอะเปรอะเปื้อนของเด็ก ๆ และผู้ใหญ่ที่เข้ามาร่วมกิจกรรม เด็กบางคนมาทุกวันจนทำกิจกรรมได้หมดทุกอย่าง พอถึงวันสุดท้ายจึงได้เลื่อนตำแหน่ง จากผู้ชมให้เป็นวิทยากรนำกิจกรรมเสียเลย หลังจากร่วมกิจกรรมกับเด็กมาเป็นเวลาหลายวัน กุ๋ย หัวเรือใหญ่ของกลุ่มไม้ขีดไฟ ก็ได้พบสาเหตุสำคัญ ที่ทำให้เด็กเมืองกรุง ทำของเล่นไม่เป็น "ปัญหาหนึ่งคือเรื่องทรัพยากร หรือวัสดุจากธรรมชาติที่จะนำมาทำของเล่น แต่นั่นก็ไม่ใช่ปัญหาใหญ่ เพราะเราหาวัสดุอื่นแทนก็ได้ ผมคิดว่าปัญหาใหญ่ อยู่ที่จินตนาการมากกว่า เพราะถ้ามีจินตนาการ เขาจะสามารถดัดแปลงหรือสร้างสรรค์อะไรก็ได้ สาเหตุที่เด็กขาดจินตนาการ มาจากการที่เด็กมักถูกตีกรอบอยู่ตลอดเวลา พอจะทำอะไรก็ถูกห้ามไปหมด อีกสาเหตุหนึ่งคือ เด็กมีเวลาที่จะได้เป็นอิสระน้อย ถ้าเด็กอยู่ในครอบครัวที่มีฐานะ วันหยุดก็ต้องไปเรียนพิเศษ เรียนบัลเลต์ เรียนเปียนโน ถ้าเด็กอยู่ในครอบครัวที่ยากจน ก็ต้องช่วยพ่อแม่ทำมาหากิน ไม่ค่อยมีเวลาที่จะคิดทำอะไรด้วยตัวเอง |
||||
 |
หลังจบงานวิถีไท
บรรดากลุ่มพี่เลี้ยงที่มาช่วยงานในลานเด็ก
ก็แยกย้ายไปทำงานอื่น ๆ
ตามเป้าหมายของกลุ่มตน
สำหรับกลุ่มไม้ขีดไฟ
ก็ต้องกลับไปทำงานด้านการพัฒนาเด็กของตนต่อไป กุ๋ยกล่าวถึงภารกิจหลัก และโครงการต่อไปของพวกเขาว่า "เนื่องจากกลุ่มของเราเป็นกลุ่มอิสระ ของบประมาณจากองค์การพัฒนาเด็ก และเยาวชน ในพระบรมราชูปถัมภ์แบบปีต่อปี ดังนั้นในแต่ละปี เราจึงต้องมาคิดกันว่า เราจะทำกิจกรรมที่มีเนื้อหาอะไรบ้าง โดยรูปแบบกิจกรรมที่เราทำส่วนมากเป็นละครเวที ซึ่งนำเสนอเรื่องราวที่เกี่ยวข้องกับสถานการณ์ หรือปัญหาของสังคมในช่วงเวลานั้น เช่น ปัญหาการตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์ ปัญหาความรุนแรงในเด็กและผู้หญิง ปัญหาการซื้อสิทธิ์ขายเสียง เป็นต้น โดยหลังจากการแสดง ก็จะมีการพูดคุยกันกับผู้ชมด้วย "สาเหตุที่พวกเราเลือกทำละคร เพราะเชื่อว่าละครมีพลังอะไรบางอย่างซ่อนอยู่ มันทำให้คนที่ได้ดูละครของเรา รู้สึกไว้ใจเรา และอยากระบายปัญหาต่าง ๆ ให้ฟัง ปัจจุบันเรากำลังทำละครเกี่ยวกับความรุนแรง ในกลุ่มนักเรียนอาชีวะ พยายามนำเสนอเนื้อหาที่ทำให้เขารู้สึกว่า สังคมเป็นของเขา และเขาเป็นส่วนหนึ่งของสังคม เขาควรจะเอาพลังที่จะทะเลาะวิวาท มาทำเรื่องที่สร้างสรรค์ดีกว่า "ในอนาคตพวกเรามีโครงการเปิดศูนย์ ให้คำปรึกษาแก่วัยรุ่น โครงการพัฒนาศักยภาพ เครือข่ายเยาวชนในพื้นที่ต่าง ๆ ให้มีความเข้มแข็ง และมีส่วนร่วมในการพัฒนาท้องถิ่นมากขึ้น รวมทั้งโครงการอื่น ๆ ที่จะช่วยลดปัญหาสังคมเท่าที่เราจะพอทำได้ เราอยากเห็นสังคมไทย มีปัญหาน้อยลงกว่าที่เป็นอยู่นี้" |