|
|
นิตยสารสารคดี
Feature Magazine นิตยสารสำหรับครอบครัว |
www.sarakadee.com ISSN 0857-1538 |
 |
|
|
|
||
 |
|||||
 กล่อง และแผ่นภาพ ก ไก่ ซึ่งพิมพ์โดย บริษัทประชาช่าง จำกัด ตลาดน้อย พ.ศ. ๒๔๙๙ จำหน่ายกล่องละ ๒๕ บาท ปัจจุบัน กระดาษค่อนข้างกรอบ และหักง่าย มณู พีระพันธุ์ เอื้อเฟื้อให้ยืมถ่ายภาพ สไลด์เอนกม้วนที่ ๒๕๔๕-๒๕๕๐ |
ทีแรกเป็นการเอาตัว ก ข
ไปกำกับตัวหวยก่อน เช่น ก
สามหวย ข ง่วยโป๊ ฃ เจียมกวย
ค หะตั๋ง การกำกับเช่นนี้ หาได้ใช้เพื่อการเรียนการเขียนการสะกดใด ๆ ไม่ เพราะคำข้างหลัง เป็นเพียงชื่อคนในนิทานจีน เช่น สามหวยเป็นชื่ออุปราช ง่วยโป๊ เป็นชื่อทหาร ดังนี้เป็นต้น ต่อมาราว พ.ศ. ๒๔๑๔-๒๔๒๐ พระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร) คิดคำกำกับพยัญชนะ เฉพาะตัวที่มีเสียงพ้องกัน เช่น ข ขัดข้อง ฃ อังกุษ (อังกุษ หมายถึง ฃอของควาญช้าง ถ้าจะเขียนคำว่า ฃอของควาญช้าง ให้ใช้ ฃ หัวหยัก) ค คิด กับ ฅ กัณฐา นี่หมายความว่า ถ้าจะเขียนคำว่า คิด ก็ใช้ ค หัวไม่หยัก ถ้าจะเขียนคำว่า ลำฅอ ให้ใช้ ฅ หัวหยัก ตรงนี้ต้องหมายเหตุว่า ใครที่พยายามเอา ฅ หัวหยักมาเขียนคำว่า คน อย่างที่ ตั้งใจ "อนุรักษ์" กันอยู่ในเวลานี้ น่ากลัวจะผิดที่ผิดทางอยู่ เพราะแบบเรียน ก ข แต่ก่อน เขาใช้ ฅ เพื่อเขียนเฉพาะคำว่า ลำฅอ เท่านั้น ถ้าจะเขียนคำว่า คน ก็ใช้ ค หัวธรรมดา (ดูหนังสือ อักขราภิธานศรับท์ ของหมอบรัดเลย์ พิมพ์เมื่อ พ.ศ. ๒๔๑๖ เทียบเคียง) เพิ่งมาผิดเพี้ยนเป็น ฅ ฅน เสียเมื่อครูย้วน ทันนิเทศ แต่งแบบเรียนไว ใน พ.ศ. ๒๔๗๓ นี้เอง ครูย้วนเผลอตัดคำว่า ลำฅอ ออก แทนที่ ฅ จะเป็น ฅ ลำฅอคน ลำฅอม้า หรือฅอเสื้อ ก็จึงเหลือแค่ ฅ ฅน ให้เป็นที่ลักลั่น และสงสัยมานับแต่นั้น รายละเอียดและคำชี้แจงนอกเหนือจากนี้ ขอให้ดูเพิ่มเติมในข้อเขียนของ สุดแดน วิสุทธิลักษณ์ วารสารเมืองโบราณ ฉบับที่ ๓ พ.ศ. ๒๕๔๑ สุดแดนอธิบายขยายความเรื่องนี้ได้ดีมาก ผู้เขียนต้องขอชมเชย พ.ศ. ๒๔๔๒ สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงเริ่มคิดคำกำกับพยัญชนะครบทั้ง ๔๔ ตัว ตีพิมพ์ในหนังสือแบบเรียนเร็วที่ทรงแต่ง แต่คำกำกับนั้น ยังไม่คล้องจองเป็นคำกลอน |
||||
 |
ก ไก่
คำกลอน
เริ่มมีเมื่อครูย้วน
ทันนิเทศ
แต่งเผยแพร่ในหนังสือแบบเรียนไว
พ.ศ. ๒๔๗๓ (พิมพ์สีเดียวคือสีดำ)
ก ไก่
ครูย้วนซึ่งเริ่มต้นด้วยคำว่า
ก เอ๋ย ก ไก่ ข ไข่ มาหา ฃ
ฃวดน้องชาย ค ควายเข้านา ฅ
ฅนขึงขัง ...มีคนท่องจำกันทั่วประเทศ
โดยเฉพาะคนที่เกิดในรุ่นนั้น จนถึง พ.ศ. ๒๔๙๐ เมื่อบริษัทประชาช่าง จำกัด พิมพ์ แบบเรียน ก ไก่ ชั้นเตรียม ออกมา ก ไก่ ฉบับครูย้วนก็ค่อย ๆ จางหายไปจากเมืองไทย เพราะ ก ไก่ ของประชาช่างพิมพ์แบบสอดสี มีภาพประกอบสวยกว่า นับแต่นั้นเด็กไทยก็จดจำ ก ไก่ ฉบับประชาช่างเป็นหลักเรื่อยมากระทั่งถึงปัจจุบัน ถึงจะมี ก ไก่ สำนวนอื่นแต่งขึ้นมาแข่ง ก็ดูจะยังสู้ กไก่ ฉบับประชาช่างไม่ได้ ก ไก่ ฉบับประชาช่างเป็น ก ไก่ ที่ดูคลาสสิก เริ่มแต่รุ่น ๒๔๙๐ ที่ใช้คนวาดภาพประกอบ และพิมพ์สอดสีอย่างง่าย ๆ ผู้ที่วาด ก ไก่ รุ่นนี้ เป็นใครกันแน่ยังไม่อาจระบุได้ เท่าที่ผู้เขียนพยายามสืบค้นเรื่อยมา ก็ยังจับไม่มั่นคั้นไม่ตาย เพราะไม่มีการลงลายเซ็น หรือระบุชื่อทิ้งร่องรอยใด ๆ ไว้เลย ต่อเมื่อประชาช่างมายักเยื้องพิมพ์ แบบหัดอ่าน ก. ไก่ สำหรับนักเรียนอนุบาลขึ้นอีกแบบ เมื่อราว ๆ พ.ศ. ๒๕๓๔ จึงปรากฏลายเซ็นของคนวาดขึ้นเป็นครั้งแรก ตรงมุมล่างของรูป ก ข ค ง ลายเซ็นนั้นเขียนคล้ายตัว ย กับ ล ผสมกัน ภายหลังเมื่อหนังสือ แกะรอย ก ไก่ พิมพ์ออกไปแล้ว ปรากฏว่าทายาทของผู้วาดได้โทรศัพท์มาหาผู้เขียนบอกว่า เดาถูกแล้ว ย กับ ล คือนายยล มงคลรัตน์ นามเดิมของท่านคือ ยู่เก่ง ล่อเฮง ท่านผู้นี้เคยวาดภาพรามเกียรติ์ ที่ระเบียงวัดพระแก้วด้วย ทว่าน่าเสียดายที่ผู้เขียนไม่มีโอกาสไปพบคุณยล ก ไก่ ของประชาช่างพิมพ์ออกมาหลายครั้งมาก เรียกว่าพิมพ์แล้วพิมพ์อีก จนนับครั้งไม่ถ้วน ยุคแรกพิมพ์เป็นลายเส้น สอดสี เริ่มต้นด้วยรูปไก่กำลังก้าวเท้า และกำลังขัน ถ้าจะให้เดา ก็อยากจะเดาว่าวาดโดยคุณยล มงคลรัตน์ |
||||
 |
ต่อจากนั้นเป็นภาพชุด
ฉันรักพ่อ พ่อรักฉัน
ฉันรักแม่ แม่รักฉัน
ฉันมีพี่ ฉันมีน้อง
ภาพช่วงนี้
ดูฝีมือแล้วผู้เขียนอยากเดาว่า
เป็นฝีมือของ มนตรี ว.น.
ซึ่งก็อีกนั่นแหละ
ท่านผู้นี้ยังหาประวัติไม่ได้อีกเช่นกัน
แม้ปัจจุบันก็ยังไม่ทราบแม้นามสกุลเต็ม สุดท้ายเป็นภาพชุด กาเอ๋ยกา บินมาไวไว มาจับต้นโพ โผมาต้นไทร ลีลาการวาดคล้ายชุด ก ข ข้างหน้า จึงอยากจะเดาว่าคงเป็นฝีมือคุณยล ภาพเหล่านี้ ในยุคปัจจุบันถูกตัดออกบ้าง กลายเป็นฝีมือคนอื่นวาดเลียนแบบบ้าง ส่วน ภาพ ก ข ใน แบบเรียน ก. ไก่ ชั้นเตรียม (ยุค ๒๔๙๐) ซึ่งปัจจุบัน (ยุค ๒๕๔๔) ใช้ว่า แบบเรียน ก. ไก่ อนุบาล ถูกปรับเปลี่ยนเป็นภาพถ่ายทั้งหมด ภาพ ก ไก่ ที่นำมาเสนอในฉบับนี้เป็นแผ่นภาพ ก ไก่ ฉบับประชาช่าง พิมพ์เมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๙ คุณมณู พีระพันธุ์ นักสะสมหนังสือการ์ตูน ซึ่งชอบพอกัน ไปพบเข้าที่แผงขายหนังสือแห่งหนึ่ง จึงซื้อมาให้ถ่ายก๊อบปี้ไว้เมื่อ พ.ศ. ๒๕๔๓ (ขอขอบคุณคุณมณูไว้ ณ โอกาสนี้) ผู้เขียนขอสารภาพว่าไม่เคยเห็นมาก่อน ให้สังเกตว่าแทนที่จะพิมพ์เป็นหนังสือ กลับพิมพ์ลงกระดาษแข็ง ตัดเป็นแผ่น ๆ บรรจุลงกล่องอย่างดี จำหน่ายกล่องละ ๒๕ บาท ที่จริงก็เหมือนกับฉบับพิมพ์เป็นเล่มทุกอย่าง แม้ขนาดก็เท่า ๆ กัน ดังเทียบได้กับฉบับพิมพ์ พ.ศ. ๒๔๙๙ ที่ผู้เขียนมีในห้องสมุดส่วนตัว เพียงแต่ทำออกมาในอีกลักษณะหนึ่ง ให้ดูแปลกตาเท่านั้น จะว่าเป็นกลยุทธ์ในการขายที่ชาญฉลาดก็ได้ แผ่นภาพ ก ไก่ ๒๔๙๙ พิมพ์ซ้ำกี่ครั้ง เลิกและพิมพ์ไปเมื่อใดยังค้นไม่ได้ ส่วนประวัติผู้แต่งกลอน ก ไก่ ก็ยังสืบไม่ได้เช่นกัน คุณโอภาส นาคบัลลังก์ นักวาดภาพที่ผู้เขียนเคยเขียนถึง ในคอลัมน์บ้านพิพิธภัณฑ์เคยโทรศัพท์จากเชียงใหม่ มาบอกว่า คนแต่งกลอน ก ไก่ ให้ประชาช่าง ชื่อครูชิน จำนามสกุลไม่ได้ เรื่องนี้เป็นเรื่องสำคัญมาก ถ้าท่านผู้ใดเป็นลูกหลานครูชิน หรือทราบเรื่องนี้ขอความกรุณาบอกด้วย ประวัติ ก ไก่ ฉบับประชาช่าง จะได้สมบูรณ์เสียที |