จดหมายสมัครงานแปลกประหลาดนี้เป็นของชายฉกรรจ์วัย ๓๐ ปี บุรุษรูปงามผมสีน้ำตาลแห่งเมืองฟลอเรนซ์ ประเทศอิตาลี นักเขียนประวัติศิลปิน บรรยายคุณสมบัติของเขาไว้ว่า "ผู้คนต่างเห็นพรสวรรค์ในตัว เลโอนาร์โด ดา วินชิ ความมีรูปงามนั้น มิใช่สิ่งที่กล่าวเกินจริง ท่าทางการเคลื่อนไหวก็สง่า สติปัญญาก็แสนวิเศษ จนดูเหมือนว่าเขาสามารถแก้ปัญหายากลำบากใด ๆ ได้ทุกเรื่อง ทั้งยังแข็งแรงถึงขนาดที่สามารถใช้มือขวาบีบห่วงคล้องประตู หรือเหล็กเกือกม้าให้งอโค้งได้ ดังทำด้วยตะกั่วฉะนั้น ในส่วนลักษณะนิสัยก็เป็นคนร่าเริงกล้าหาญ ถึงพร้อมด้วยคุณธรรมอันสูงส่ง แม้จะไม่มีภาพเหมือนในวัยหนุ่มของเขาหลงเหลืออยู่ แต่กล่าวกันว่า เขาเหมือนชายหนุ่มแคว้นทัสคานีทั่วไป คือร่างสูง ผิวงาม และมีผมสีน้ำตาลปนแดง" 

     เลโอนาร์โดนับเป็นอัจฉริยบุคคลที่น่าพิศวงที่สุด ของสมัยฟื้นฟูศิลปวิทยา (Renaissance) หรือแม้แต่ของทุกยุคสมัย เป็นนักแสวงหาผู้ลึกล้ำสุดหยั่ง กษัตริย์ฟรานซิสที่ ๑ ของฝรั่งเศส ซึ่งนับถือศรัทธาเลโอนาร์โดมาก เคยตรัสยกย่องเขาไว้ว่า แทบไม่น่าเชื่อที่จะมีใครเกิดมาแล้ว รู้อะไรมากมายเทียบเท่าเลโอนาร์โด ทั้งในสาขางานจิตรกรรม ประติมากรรม สถาปัตยกรรม ไปจนถึงสาขาปรัชญาทั้งหลาย 
     วัยเด็กของเลโอนาร์โดเลือนรางเหมือนอยู่ในม่านหมอก เขาเกิดเมื่อวันที่ ๑๕ เมษายน ค.ศ. ๑๔๕๒ ในกระท่อมอิฐบนเนินเขาที่แคว้นทัสคานี บิดาของเขาคือ เซอร์ปิเอโร (Ser Piero) เป็นทนายความฝีมือดี ผู้ซึ่งแต่งงานซ้ำแล้วซ้ำเล่าถึงสี่ครั้ง มีลูกถึง ๑๑ คน ส่วนมารดาชื่อ แคเทอรินา (Caterina) เป็นหญิงชาวบ้าน ซึ่งอีกห้าปีต่อมาก็แต่งงานใหม่กับคนเผาปูน เมื่อปู่ของเขาเสียชีวิตในปี ค.ศ. ๑๔๖๘ เลโอนาร์โดก็โยกย้ายจากบ้านชนบท มาอยู่กับบิดาในเมืองฟลอเรนซ์ และเข้าศึกษางานช่างทั้งหลาย ในสำนักของศิลปินใหญ่ เวอรอคคิโอ (Andrea Verrocchio) ศิษย์ร่วมสำนักเดียวกันที่มีชื่อเสียงในเวลาต่อมา ได้แก่ Domenico Ghirlandio อาจารย์ของมิเคลันเจโล (Michelangelo Buonarroti) และ บอตติเชลลิ (Sandro Botticelli) 
     ไม่มีบันทึกใด ๆ บอกกล่าวไว้เกี่ยวกับการเรียนวิชาสามัญ และการเรียนทางศิลปะในช่วงวัยเยาว์ ของเลโอนาร์โดเลย นอกจากที่วาสซารี นักเขียนประวัติศิลปิน กล่าวไว้ว่า เมื่อยังเล็ก เลโอนาร์โดชอบท่องไปในท้องทุ่ง ของแคว้นทัสคานี วาดรูปดอกไม้ใบหญ้า รูปสัตว์ ปั้นดินเหนียวเป็นรูปเด็กหรือรูปผู้หญิง และชอบทำรูปสัตว์ประหลาด นอกจากนี้ยังมีพรสวรรค์ในทางดนตรี และคณิตศาสตร์อีกด้วย

     กระนั้นก็ตาม เลโอนาร์โดก็มิได้ลงหลักปักฐานอยู่ในเมืองฟลอเรนซ์ หลังจากรับงานชิ้นเล็กชิ้นน้อยอยู่พักใหญ่ เขาก็รู้สึกว่ายังมีงานที่ท้าทายความสามารถอันหลากหลายของเขาอยู่อีกมาก เมื่ออายุได้ ๓๐ ปีเลโอนาร์โอจึงเดินทางไปสมัครงาน ณ เมืองมิลานดังกล่าวมาแล้ว ที่นี่เขามีโครงการใหญ่ที่จะทำสองอย่างคือ หนึ่ง สร้างอนุสาวรีย์คนขี่ม้าขนาดใหญ่ อย่างที่ไม่เคยมีใครทำมาก่อน เป็นรูปขุนศึกผู้เป็นบิดาของเจ้าเมืองมิลานขณะนั้น และสอง เขียนภาพฝาผนังพระกระยาหารมื้อสุดท้าย (The Last Supper) สฟอร์ซาผู้เป็นเจ้าเมือง ยอมทุ่มทุนให้ทุกอย่าง เพื่อเกียรติยศของวงศ์ตระกูล และเลโอนาร์โดเองก็ตั้งใจที่จะทำงานให้ดีที่สุด ทองสำริดน้ำหนักถึง ๓๐ ตันถูกรวบรวมนำมาเตรียมไว้ โรงงานถูกสร้างขึ้นในบริเวณวัง เลโอนาร์โดศึกษาท่าทางของม้า ทั้งขณะควบ และเหยาะย่างไว้เป็นอย่างดี ทั้งยังศึกษารายละเอียดลึกซึ้งถึงเรื่องกระดูก และกล้ามเนื้อของม้า เขาวางแผนแก้ปัญหาการหล่อรูปขนาดมโหฬาร ด้วยการให้มีเตาหลอมสำริดจำนวน ๔ เตาเพื่อเทโลหะหลอมละลายลงเบ้าได้พร้อมกัน แต่เป็นที่น่าเสียดายว่า เมื่อเกิดสงครามขึ้นระหว่างเมืองมิลานกับฝรั่งเศส สำริดทั้งหมดถูกนำไปใช้ทำปืนใหญ่แทน และโครงการนี้ก็ล้มเลิกไปโดยปริยาย รูปปั้นดินเหนียวสูงถึง ๒๖ ฟุตที่ทำเสร็จแล้ว กลายเป็นเป้าซ้อมยิงธนูของทหารฝรั่งเศส และสูญสลายไปในที่สุด
     ส่วนภาพ พระกระยาหารมื้อสุดท้าย นั้น วัดซานตามาเรียว่าจ้างให้เลโอนาร์โดเขียน เพื่อประดับหอฉัน โดยให้เขาวาดภาพลงบนผนังยาว ๓๐ ฟุต สูง ๑๔ ฟุต ซึ่งว่างอยู่ ภาพดังกล่าวนี้เมื่อสำเร็จแล้ว ได้กลายเป็นภาพที่มีชื่อเสียงโด่งดังมากที่สุดในโลกคริสต์ศาสนา กษัตริย์ฟรานซิสที่ ๑ ของฝรั่งเศสถึงกับมีพระประสงค์ จะชะลอภาพทั้งฝาผนังไปไว้ที่ฝรั่งเศส แต่ก็ไม่สามารถทำได้ เพราะเกรงจะเกิดความเสียหายขึ้นกับภาพ 

     ใบหน้าของสาวกแต่ละคน นำมาจากใบหน้าคนจริง ซึ่งจิตรกรต้องตระเวนหาไปทั่วมิลาน และเมืองใกล้เคียง ที่ใช้เวลานานมากที่สุด คือแบบใบหน้าของยูดาส เลโอนาร์โดต้องเสียเวลาด้อม ๆ มอง ๆ ไปตามย่านอันธพาลและอาชญากรนานมาก จนสมภารวัดซานตามาเรีย แอบมาฟ้องเจ้าเมืองถึงความ "ขี้เกียจ" ของเขา เมื่อทราบเรื่องเลโอนาร์โดจึงประชดให้ว่า เขากำลังมองหาใบหน้าอันชั่วร้ายที่เหมาะสมกับสาวกทรยศ แต่หากจำเป็น จะใช้ใบหน้าของสมภารแทนเสียก็ได้ เสียงบ่นจึงเงียบไป
     ความพิถีพิถันและประณีตลึกซึ้งในการทำงานของจิตรกรใหญ่ มีมากมายเพียงใด เราทราบได้จากบันทึกของนักเขียนร่วมสมัย Matteo Bandello ซึ่งขณะนั้นเรียนหนังสืออยู่ที่วัดซานตามาเรีย " ...เขาจะมาที่วัดตั้งแต่เช้า รีบปีนขึ้นนั่งร้านแล้วทำงานอยู่จนเย็น จมอยู่กับงานโดยไม่สนใจข้าวปลาอาหาร แต่บางคราวก็อยู่เฉยได้เป็นสามสี่วัน โดยไม่แตะต้องรูปเลย เพียงมายืนกอดอกเพ่งพินิจรูปเขียน ราวกับกำลังวิเคราะห์ติติงตัวเองอยู่สองสามชั่วโมง บางครั้งตอนเที่ยงวันที่มีแดดร้อนเปรี้ยงตามท้องถนน ผมเห็นเขารีบออกจากวังเจ้าเมือง ซึ่งเขากำลังปั้นรูปม้าขนาดมโหฬารอยู่ เดินเลาะเลียบตามทางสู่วัดซานตามาเรียโดยไม่มีอะไรคุ้มหัว แตะแต่งรูปตรงโน้นนิดตรงนี้หน่อยแล้วรีบกลับ..."
     ผลงานจิตรกรรมเด่นอีกสองชิ้นระหว่างอยู่ที่มิลาน คือ Lady with an Ermine และ Virgin of the Rocks รูปแรกเป็นภาพเหมือนของสาวน้อย Cecilia Gallerani สนมคนโปรดของเจ้าเมืองมิลาน ในภาพ เธออุ้มตัวเออร์มินขนนุ่มไว้ในอ้อมแขน สัตว์ชนิดนี้เป็นหนึ่งในตราประจำตระกูลของโลโดวิโค แต่เนื่องจากภาพนี้มีร่องรอยการระบายสีซ้ำบางแห่ง จึงทำให้เกิดข้อกังขาว่า ภาพนี้อาจไม่ใช่ผลงานของเลโอนาร์โด ทว่าหลักฐานเด่นที่ไม่อาจปฏิเสธได้ก็คือ ท่าเอี้ยวตัวของเออร์มิน และการเกลี่ยน้ำหนักแสงเงาอันประณีตที่มืออันบอบบาง ซึ่งเป็นแบบอย่างการวาดที่เลโอนาร์โด ได้รับอิทธิพลมาจากอาจารย์ของเขา คือ เวอรอคคิโอ อีกต่อหนึ่ง

หนังสือประกอบการเขียน

     ๑. The World of Leonardo (Time-Life Library of Art) โดย Robert Wallace and Editoes of Time-Life Books
     ๒. Leonardo da Vinci, Hayward Gallery London
     ๓. Leonardo on Painting, Yale University Press 
     ๔. Great Artists, Ladybird Book
     ๕. The Story of Painting โดย Sister Wendy Beckett 
     ๖. The Story of Art โดย E.H. Gombrich