

		นิตยสาร สารคดี: ฉบับที่ ๒๑๘ เดือนเมษายน ๒๕๔๖	ISSN 0857-1538

๔๘ พรรษา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

รวบรวม : เพ็ญศิริ จันทรประทีปฉาย

๒๔๙๘

เสด็จพระราชสมภพเมื่อวันเสาร์ที่ ๒ เมษายน ณ พระที่นั่งอัมพรสถาน พระราชวังดุสิต ทรงมีพระนามที่ข้าราชบริพารเรียกกันทั่วไปว่า "ทูลกระหม่อมน้อย" เมื่อมีพระชนมายุครบ ๑ เดือนทรงได้รับการถวายพระนามโดยสมเด็จพระวชิรญาณวงศ์ สมเด็จพระสังฆราชว่า "สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าสิรินธรเทพรัตนสุดา กิติวัฒนาดุลโสภาคย์" และได้มีการประกอบพระราชพิธีสมโภชเดือนและขึ้นพระอู่ตามขัตติยราชประเพณี ณ พระที่นั่งอัมพรสถาน พระราชวังดุสิต

๒๔๙๙

ทรงสำราญพระราชอิริยาบถโดยทรงมอเตอร์ไซค์กับสมเด็จพระบรมชนก

๒๕๐๐

สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี ประสูติ

๒๕๐๑

โปรดการอ่านหนังสือให้ออก ตั้งแต่ยังทรงพระเยาว์ จึงทรงอ่านหนังสือคล่องแคล่ว และโปรดที่จะอ่านตลอดมา

ทรงฉายกับพระอาจารย์ท่านผู้หญิงทัศนีย์ บุณยคุปต์ และทูลกระหม่อมอีก ๒ พระองค์ (ภาพพระราชทาน)

ทรงเริ่มการศึกษาระดับชั้นอนุบาล ๑ ที่โรงเรียนจิตรลดา ในบริเวณพระตำหนักจิตรลดารโหฐาน ขณะมีพระชนมายุได้ ๓ พรรษาเศษ อาจารย์ท่านผู้หญิงทัศนีย์ บุณยคุปต์ เล่าว่าเมื่อแรกเริ่มเข้าศึกษา พระองค์แย้มพระสรวลเป็นนิจ ทรงมีพระเนตรโตแจ่มกระจ่างสุกใส ไม่ทรงอยู่นิ่งเฉยได้ โปรดที่จะเต้นไปมาอย่างร่าเริงเสมอ

๒๕๐๒

สมเด็จพระชนนีทรงอ่านบทกลอนจากวรรณคดีไทย ให้ทรงรับฟังเสมอตั้งแต่ทรงพระเยาว์ ดังนั้นเมื่อทรงอ่านหนังสือออก ก็โปรดที่จะอ่านวรรณคดีไทยเรื่อยมา

๒๕๐๓

ทรงโยนขนมปังเลี้ยงเป็ดและนกที่ทะเลสาบเมืองอูชชี (Ouchy) เมื่อครั้งที่เสด็จประทับที่สวิสเซอร์แลนด์

๒๕๐๔

โปรดการปีนต้นไม้ ทรงปีนขึ้นไปเล่นได้เป็นเวลานานโดยทรงสมมุติว่าต้นไม้เป็นบ้าน

๒๕๐๕

ทรงชุดฟ้อนงิ้วในงานปิดภาคเรียนที่โรงเรียนจิตรลดา

๒๕๐๖

ทรงช่วยเหลือเด็กพิการ ในงานพระราชทานเลี้ยงคนพิการครั้งแรก

ทรงเริ่มศึกษาวิชายุวกาชาด

ทรงวาดภาพนี้โดยขอพระราชทานสีที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงวาดอยู่มาวาด
(ภาพฝีพระหัตถ์ แจกันสีม่วง, ๒๕๐๖)
ทรงเล่าพระราชทานว่า เมื่ออยู่ ป. ๓ ทอดพระเนตรเห็นพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงวาดภาพสีน้ำมัน จึงทรงอยากวาดบ้าง จึงขอพระราชทานสีเหลือ ๆ จากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมาวาด ได้ผลงานเป็นภาพแจกันสีม่วงปักดอกไม้สีเหลือง ระหว่างที่ทรงวาดภาพนั้น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวก็ทรงสอนเรื่องสี เรื่องแสงเงาบ้าง

๒๕๐๗

ทรงฝึกซ้อมการเล่นเปียโน กับสมเด็จพระชนนี

เสด็จพระราชดำเนินพร้อมด้วยพระขนิษฐา และสมเด็จพระอัยยิกา ทรงเดินชมป่าบนดอยบวกห้า บริเวณใกล้กับพระตำหนักภูพิงคราชนิเวศน์

๒๕๐๘

ทรงพระอักษร ณ ห้องสมุดโรงเรียนจิตรลดา ทรงได้รับฉายาว่าเป็น "หนอนหนังสือ" อีกพระองค์หนึ่ง

๒๕๐๙

ทรงเยี่ยมงานกาชาด

๒๕๑๐

เสด็จทัศนศึกษาพระบรมมหาราชวัง

๒๕๑๑

ทรงฉายกับพระเศวตสุรคชาธารฯ ช้างสำคัญเชือกที่สามในรัชกาลที่ ๙ ซึ่งจังหวัดยะลาน้อมเกล้าฯ ถวาย
(มีพระราชนิพนธ์ที่เกี่ยวกับช้างตัวที่ปรากฏในรูป ทรงเล่าว่าเป็นสัตว์ที่พระองค์โปรดมากที่สุด และเรื่องที่ทรงเล่าเกี่ยวกับพระเศวตสุรคชาธารตัวนี้ น่ารักมาก)

๒๕๑๒

ทรงเริ่มศึกษาดนตรีไทยโดยเริ่มที่ซอด้วง

๒๕๑๓

โดยเสด็จพระราชดำเนินสมเด็จพระบรมชนกชนนี ทอดพระเนตรความก้าวหน้าของการก่อสร้างเมืองโบราณ ต. บางปู จังหวัดสมุทรปราการ

๒๕๑๔

ทรงลงแข่งขันแชร์บอล ระหว่างโรงเรียนจิตรลดากับวัฒนาวิทยาลัย

๒๕๑๕

ขณะทรงศึกษาอยู่ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๕ แผนกศิลปะ โรงเรียนจิตรลดา

๒๕๑๖

ทรงผ่านการสอบเอนทรานซ์ เข้าศึกษาต่อในคณะอักษรศาสตร์ จุฬาฯ โดยทรงสอบได้ที่ ๔ ของประเทศ ทรงเป็นเจ้าฟ้าพระองค์แรก ที่ทรงศึกษาต่อในมหาวิทยาลัยของไทย

เสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์ ไปทรงร่วมงานพระราชพิธีพระบรมศพ สมเด็จพระเจ้ากุสตาฟที่ ๖ อดอล์ฟ แห่งสวีเดน ณ กรุงสตอคโฮม ประเทศสวีเดน

ตามเสด็จพระราชดำเนินสมเด็จพระบรมชนกชนนี ทรงออกเยี่ยมนิสิตนักศึกษา ที่หลบหนีการล้อมปราบของเจ้าหน้าที่ตำรวจ เข้ามาในบริเวณพระราชวังสวนจิตรลดา ในเหตุการณ์ตุลาคม ๒๕๑๖

๒๕๑๗

ทรงร่วมทีมนิสิตแข่งฟุตบอล ในกีฬาภายในคณะอักษรศาสตร์ จุฬาฯ

ตามเสด็จพระราชดำเนิน สมเด็จพระบรมชนกโดยทางรถไฟ เพื่อเสด็จเยี่ยมราษฎรในภาคใต้

๒๕๑๘

ก่อตั้ง "มูลนิธิสายใจไทยในพระบรมราชูปถัมภ์" โดยมีสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าสิรินธรฯ เป็นองค์ประธานมูลนิธิ

๒๕๑๙

ทรงร่วมกิจกรรมการพัฒนาคณะอักษรศาสตร์ อย่างแข็งขัน ตั้งแต่อยู่ปี ๑ ถึง ปี ๔

๒๕๒๐

ทรงรับพระราชทานปริญญาอักษรศาสตรบัณฑิต เกียรตินิยมอันดับหนึ่ง วิชาเอกประวัติศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาฯ และทรงได้รับพระราชทานรางวัลเหรียญทอง เนื่องจากทรงได้คะแนนสูงสุดในสาขาวิชาเอก โดยทรงสอบได้คะแนนเฉลี่ย ๓.๙๘ ทรงเป็นเจ้าฟ้าไทยพระองค์แรกที่สำเร็จการศึกษาจากมหาวิทยาลัยในประเทศ

พระราชพิธีสถาปนาพระราชอิสริยศักดิ์และเฉลิมพระนามาภิไธยเป็น "สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร รัฐสีมาคุณากรปิยชาติ สยามบรมราชกุมารี" ในวโรกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ณ พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย พระบรมมหาราชวัง ถือได้ว่าทรงเป็นขัตติยราชกุมารีพระองค์แรก ในประวัติศาสตร์ไทย ผู้ทรงได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาพระอิสริยยศฐานันดรศักดิ์ในฐานะ "สยามบรมราชกุมารี" การสถาปนาครั้งนี้ยังผลให้ทรงดำรงฐานะในการที่จะสืบราชสันตติวงศ์ได้อีกพระองค์หนึ่ง

๒๕๒๑

ทรงอ่านและคัดลอกจารึก ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หริภุญไชย จังหวัดลำพูน ระหว่างทรงศึกษาวิชาจารึกภาษาตะวันออก ระดับปริญญาโท มหาวิทยาลัยศิลปากร

ทรงลงแข่งขันแชร์บอล ทีมนิสิตเก่าในงานกีฬาวันคืนสู่เหย้า ที่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

๒๕๒๒

ทรงศึกษาวิชาการสำรวจและแผนที่

ทรงนำเจ้าหน้าที่กองบรรเทาทุกข์สภากาชาดไทย ไปเยี่ยมผู้ได้รับบาดเจ็บจากอุบัติเหตุรถไฟชนกัน ที่สถานีรถไฟตลิ่งชัน ซึ่งกำลังรับการรักษาในโรงพยาบาลต่าง ๆ จำนวน ๔๑ ราย

เสด็จพระราชดำเนินพระราชทานความช่วยเหลือ แก่เด็กกำพร้าเขมรอพยพ ณ ศูนย์อพยพบ้านแก้ง อ. สระแก้ว
จ. ปราจีนบุรี ทรงเมตตาเด็กกำพร้ากัมพูชาผู้ลี้ภัย โดยมิได้ทรงรังเกียจในความสกปรก ของเสื้อผ้าและโรคภัยไข้เจ็บ

ทรงสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาโท สาขาวิชาจารึกภาษาตะวันออก คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร โดยทรงพระราชนิพนธ์วิทยานิพนธ์เรื่อง "จารึกพบที่ปราสาทพนมรุ้ง"

๒๕๒๓

ทรงเริ่มดำเนินการโครงการเกษตร เพื่ออาหารกลางวัน เพื่อแก้ไขปัญหาขาดแคลนอาหารกลางวัน ของนักเรียนที่อยู่ในถิ่นทุรกันดาร

ทรงได้รับการบรรจุเข้ารับราชการเป็นนายทหาร ประจำการในตำแหน่งอาจารย์ส่วนการศึกษา โรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า

เข้าเฝ้าสมเด็จพระอัยยิกา ซึ่งประทับอยู่ที่ตำหนักอาวองโปสต์ (Avant Poste) เมืองโลซานน์ ประเทศสวิสเซอร์แลนด์

๒๕๒๔

เสด็จพระราชดำเนินเยือนสาธารณรัฐประชาชนจีน ตามคำกราบบังคมทูลเชิญของรัฐบาลจีน ในโอกาสนี้ ได้ทรงพระราชนิพนธ์หนังสือ ย่ำแดนมังกร บรรยายเรื่องการเดินทางและบุคคล ตลอดจนสิ่งที่พระองค์ได้ทรงพบปะไว้อย่างละเอียดและสนุกสนาน

ทรงสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาโท สาขาวิชาภาษาบาลี-สันสกฤต คณะอักษรศาสตร์ จุฬาฯ โดยทรงพระราชนิพนธ์วิทยานิพนธ์เรื่อง "ทศบารมีในพุทธศาสนาเถรวาท"

เสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์ ไปทรงร่วมในงานพระราชพิธีอภิเษกสมรส ของเจ้าฟ้าชายชาร์ลส์และเลดี้ไดอาน่า ณ ประเทศอังกฤษ

๒๕๒๕

ทอดพระเนตรการบูรณะปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ในฐานะที่ทรงเป็นองค์ประธาน คณะกรรมการอำนวยการบูรณะปฏิสังขรณ์วัดพระศรีรัตนศาสดาราม และพระบรมมหาราชวัง ในโอกาสสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ ๒๐๐ ปี มาตั้งแต่ปลายปี ๒๕๒๓

๒๕๒๖

มหาวิทยาลัยมาลายา ซึ่งเป็นสถาบันการศึกษา ที่มีชื่อเสียงที่สุดของมาเลเซีย ได้ขอพระราชทานทูลเกล้าฯ ถวายปริญญาอักษรศาสตรดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์

เสด็จพระราชดำเนินเยือนประเทศมาเลเซีย เพื่อเข้าร่วมการประชุมผู้นำสภากาชาด สภาซีกวงเดือนแดง กลุ่มประเทศอาเซียน ครั้งที่ ๕ ณ กรุงกัวลาลัมเปอร์

โดยเสด็จพระราชดำเนินพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทอดพระเนตรฝายทดน้ำบ้านโต๊ะมิเยาะ บ้านข่าสิง จังหวัดปัตตานี ในโอกาสที่เสด็จฯ เยี่ยมราษฎรในจังหวัดทางภาคใต้

๒๕๒๗

ทรงเข้าร่วมการอบรมวิทยาการสมัยใหม่ ด้านการศึกษาข้อมูลระยะไกลที่ศูนย์ศึกษาข้อมูลระยะไกล สถาบันเทคโนโลยีแห่งเอเชีย หรือ สถาบัน เอ.ไอ.ที. เพื่อนำภาพสัญญาณจากดาวเทียม มาใช้ประโยชน์ในด้านชลประทาน และแหล่งทรัพยากรธรรมชาติ

เสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตรสภาพพื้นที่ดินเปรี้ยว และพรุในเขตจังหวัดนราธิวาส

เสด็จพระราชดำเนินเยือนสาธารณรัฐอินโดนีเซีย เพื่อเจริญพระราชไมตรีระหว่างประเทศ

๒๕๒๘

คนงานไทยได้ร่วมกันบริจาคเงินบำรุงสภากาชาดไทยร่วม ๒ แสนกว่าบาท ในโอกาสที่เสด็จพระราชดำเนินทรงเยี่ยมคนงานไทยที่ทำงานอยู่ที่สิงคโปร์ ณ สนามกีฬาโตปาโย (Toa Payoh)

รัฐบาลประกาศให้วันที่ ๒ เมษายนของทุกปี ซึ่งเป็นวันคล้ายวันพระราชสมภพ เป็นวัน "อนุรักษ์มรดกไทย" เนื่องด้วยทรงเป็นองค์อุปถัมภ์ ฟื้นฟูมรดกวัฒนธรรมไทยตลอดมา

ทรงสนทนากับนายลีกวนยู นายกรัฐมนตรีสิงคโปร์ ในโอกาสเสด็จพระราชดำเนิน เยือนสาธารณรัฐสิงคโปร์

๒๕๒๙

ทรงเยี่ยมทหารที่บาดเจ็บ ณ โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า ในวันขึ้นปีใหม่

เสด็จพระราชดำเนินเป็นองค์ประธาน การประชุมการจัดการศึกษาโรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ ณ ห้องประชุมสำนักพระราชวัง

ทรงสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาเอก สาขาวิชาพัฒนศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร ทรงพระราชนิพนธ์วิทยานิพนธ์เรื่อง การพัฒนานวัตกรรม เสริมทักษะการเรียนการสอนภาษาไทย สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย

๒๕๓๐

โดยเสด็จพระราชดำเนิน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงตรวจสภาพน้ำเสียที่บึงมักกะสัน เพื่อทำเป็นแหล่งบำบัดน้ำเสียด้วยผักตบชวา

ทรงเย็บกระเป๋าสำหรับใส่แผ่นโน้ตดนตรี นำขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในวโรกาสที่ทรงเจริญพระชนมายุครบ ๖๐ พรรษา โดยทรงวาดการ์ตูนรูปกระต่ายเป่าทรอมโบน และช้างน้อยเป่าทรัมเปต เพื่อนำมาเดินเส้นเป็นลายบนกระเป๋า

๒๕๓๑

เสด็จพระราชดำเนิน ทรงเปิดอุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง จังหวัดบุรีรัมย์

รัฐบาลน้อมเกล้าถวายพระราชสมัญญา "องค์เอกอัครราชูปถัมภกมรดกวัฒนธรรมไทย"

เข้าเฝ้าสมเด็จพระสันตปาปา จอห์น ปอล ที่ ๒ ที่นครวาติกัน

๒๕๓๒

เสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตร แหล่งขุดค้นไดโนเสาร์ในอุทยานแห่งชาติภูเวียง อ. ภูเวียง จ. ขอนแก่น

๒๕๓๓

ทอดพระเนตรกิจการด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ณ ประเทศญี่ปุ่น เพื่อนำมาใช้ประโยชน์ในการพัฒนาประเทศ

เสด็จพระราชดำเนินเยือน สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว

๒๕๓๔

- มูลนิธิรางวัลรามอน แมกไซไซ ทูลเกล้าฯ ถวายรางวัลแมกไซไซ สาขาบริการสาธารณะ ณ ประเทศฟิลิปปินส์

๒๕๓๕

ทรงทรัมเปตในการซ้อมใหญ่งาน "มหกรรมดนตรีสิงหา ๓๕ ประชารวมใจ" (ภาพ : หนังสือพิมพ์ไทยรัฐ)

โดยเสด็จสมเด็จพระบรมชนกชนนี ทอดพระเนตรแปลงทดลองปลูกผักในโครงการหลวง ต. สุเทพ จ. เชียงใหม่ (ภาพ : หนังสือพิมพ์ไทยรัฐ)

๒๕๓๖

เสด็จพระราชดำเนินเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง อ. ลานสัก จังหวัดอุทัยธานี เป็นการส่วนพระองค์ เพื่อทอดพระเนตรระบบนิเวศของป่าไม้ ความหลากหลายทางชีวภาพและสัตว์ป่าในเขตพื้นที่ป่าอนุรักษ์

๒๕๓๗

ทรงเล่นกับ "บุญรอด" ซึ่งเป็นลูกช้างที่ถูกทอดทิ้งไว้ ขณะเสด็จทอดพระเนตรสวนสัตว์เปิด จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ในระหว่างการเสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตรการฝึก ของนักเรียนนายร้อย จปร. ณ ศูนย์การทหารราบ ค่ายธนะรัชต์
จ. ประจวบคีรีขันธ์ (ภาพ : หนังสือพิมพ์ไทยรัฐ)

๒๕๓๘

เสด็จพระราชดำเนินพร้อมด้วย พระเจ้าหลานเธอพระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา ทรงนำนักเรียนนายร้อย จปร. ทอดพระเนตรสุริยุปราคาเต็มดวง ณ สถาบันพัฒนบริหารศาสตร์ อ. สีคิ้ว จ. นครราชสีมา (ภาพ : หนังสือพิมพ์ไทยรัฐ)

๒๕๓๙

เสด็จพระราชดำเนินในขบวนพระราชอิสริยยศอัญเชิญพระโกศทองใหญ่ บรรจุพระบรมศพสมเด็จย่า ออกพระเมรุมาศไปยังท้องสนามหลวง ในการพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพสมเด็จย่า (ภาพ : หนังสือพิมพ์ไทยรัฐ)

๒๕๔๐

พิธีถวายสัตย์ปฏิญาณตน และสวนสนามของทหารรักษาพระองค์ เนื่องในวโรกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ณ ลานพระราชวังดุสิต (ภาพ : หนังสือพิมพ์ไทยรัฐ)