ภัควดี จิตสกุลชัยเดช
“เราไม่ได้เลิกเล่นเพราะเราแก่ แต่เราแก่เพราะเราเลิกเล่นต่างหาก” นั่นคือคำคมของ จอร์จ เบอร์นาร์ด ชอว์ นักเขียนบทละครชาวไอริชฝีปากกล้า
ดาเรล แฮมมอนด์ ก็คงคิดเช่นนั้น ชายอเมริกันช่วงวัย ๔๐ ปีคนนี้จึงปวารณาตนในภารกิจสร้างสนามเด็กเล่นมาเกือบ ๒๐ ปีแล้ว จนถึงทุกวันนี้องค์กรของเขาที่มีชื่อตลกๆ ว่า KaBOOM ! ได้ช่วยสร้างสนามเด็กเล่นให้แก่ชุมชนมากกว่า ๒,๐๐๐ แห่งทั่วสหรัฐอเมริกา
แรงบันดาลใจเศร้า ๆ
ในเดือนสิงหาคม พ.ศ. ๒๕๓๘ แฮมมอนด์วัย ๒๔ ปี อ่านหนังสือพิมพ์ วอชิงตันโพสต์ พบข่าวน่าเศร้าของเด็กสองคนที่เสียชีวิตเนื่องจากขาดอากาศหายใจ เด็กทั้งสองเข้าไปเล่นในซากรถเก่าเพราะไม่มีสถานที่เล่นอื่นใดในละแวกบ้าน ข่าวนี้ทำให้แฮมมอนด์สะท้อนใจ ขณะที่การพัฒนาทางวัตถุของสังคมอเมริกันก้าวรุดหน้า เด็กกลับหมกตัวอยู่กับบ้าน ดูโทรทัศน์ เล่นเกม เล่นคอมพิวเตอร์ เด็กๆ ไม่มีปฏิสัมพันธ์ทางสังคมต่อกัน ราคาที่ดินที่สูงขึ้นทำให้ชุมชนขาดแคลนสนามเด็กเล่น โดยเฉพาะในย่านที่มีรายได้น้อย
ภูมิหลังของ ดาเรล แฮมมอนด์ เองก็น่าสนใจ พ่อของเขาเป็นคนขับรถบรรทุก แม่เป็นนางพยาบาลที่รับจ้างดูแลคนป่วยตามบ้าน เมื่อพ่อทิ้งครอบครัวไปและแม่ตกอยู่ในภาวะหดหู่ซึมเศร้าจนไม่อาจดูแลลูกๆ ทั้งแปดคน พี่น้องตระกูลแฮมมอนด์จึงถูกส่งไปอยู่ที่บ้าน Mooseheart Child City & School รัฐอิลลินอยส์ บ้านสงเคราะห์เด็กที่ก่อตั้งโดยกลุ่มจิตอาสา
หากใครคิดว่าเด็กที่เติบโตในบ้านสงเคราะห์ต้องมีชีวิตโศกเศร้าและมีปัญหา ความคิดนี้คงใช้ไม่ได้กับที่นี่เพราะแฮมมอนด์ใช้ชีวิตวัยเด็ก ๑๔ ปีอย่างมีความสุข โดยเฉพาะความสนุกสนานที่ได้จากการเล่นในสนามเด็กเล่น รวมทั้งได้รับการปลูกฝังจิตสำนึกการทำงานอาสาสมัครเพื่อสังคมมาด้วย
เมื่อเติบโตถึงวัยผู้ใหญ่ แฮมมอนด์เข้าเรียนในมหาวิทยาลัยแต่เรียนไม่จบ เพราะเขามีภาวะกลุ่มอาการบกพร่องด้านทักษะการอ่านหนังสือ ที่เรียกกันว่า Dyslexia มาตั้งแต่เล็ก เรื่องนี้ไม่ได้ทำให้เขาหมดกำลังใจแต่ประการใด แฮมมอนด์มักเข้าร่วมกับโครงการอาสาสมัครต่างๆ และได้เรียนรู้วิธีการทำกิจกรรมและสร้างเสริมระบอบประชาธิปไตยกับชุมชนต่างๆ
กระทั่งย้ายมาอยู่กรุงวอชิงตัน ดี.ซี. และได้อ่านข่าวโศกนาฏกรรมของเด็กสองคนข้างต้น แฮมมอนด์และเพื่อนชื่อ ดอว์น ฮัทชิสัน จึงร่วมแรงร่วมใจกันก่อตั้งองค์กร KaBOOM ! เพื่อภารกิจสร้างสนามเด็กเล่น
ขบวนการรักษ์เล่น
KaBOOM ! ก่อตั้งขึ้นมาเมื่อ พ.ศ. ๒๕๓๙ ภารกิจหลักคือการสร้างสนามเด็กเล่นให้เสร็จสิ้นภายใน ๑ วัน แต่กระบวนการก่อนหน้านั้นใช้เวลาไม่น้อย โดยเริ่มต้นประมาณ ๖ เดือนก่อนการก่อสร้างจริง
เมื่อมีชุมชนยื่นคำร้องขอสนามเด็กเล่นเข้ามา ผู้ประสานงานของ KaBOOM ! จะพิจารณาความจำเป็นทางเศรษฐกิจของชุมชนนั้น มองหาสถานที่ที่เหมาะสมและติดต่อหาผู้สนับสนุนด้านเงินทุน
ประมาณ ๑๐ สัปดาห์ก่อนลงมือ ผู้จัดการโครงการจะเข้าไปเยี่ยมชุมชน พูดคุยสอบถามเด็กๆ ถึงรูปแบบและสีสันของเครื่องเล่นต่างๆ ที่เด็กชอบ หลังจากนั้นทางโครงการจะออกแบบสนามเด็กเล่นสามแบบมาให้สมาชิกชุมชนเลือกแบบที่ชอบมากที่สุด
ตามปรกติแล้วสนามเด็กเล่นแห่งหนึ่งจะใช้เงินจัดสร้างประมาณ ๗๐,๐๐๐-๑๒๕,๐๐๐ ดอลลาร์ KaBOOM ! วางเงื่อนไขว่าชุมชนจะต้องระดมทุนให้ได้ประมาณร้อยละ ๑๐ ของเงินลงทุนทั้งหมด ดาเรล แฮมมอนด์ บอกว่าวิธีนี้จะทำให้ชุมชนมีส่วนร่วม มีความรับผิดชอบ และรู้สึกเป็นเจ้าของอย่างแท้จริง
ความสำเร็จของโครงการไม่ได้วัดจากความสำเร็จของการก่อสร้าง แต่ดูจากสิ่งที่เกิดขึ้นเมื่อองค์กรถอนตัวออกไปแล้ว กล่าวคือชุมชนนั้นดูแลสนามเด็กเล่นอย่างไร
แฮมมอนด์ให้ข้อมูลว่าสนามเด็กเล่นถึงร้อยละ ๘๖ ได้รับการบำรุงรักษาอย่างดี การวางแผนและการร่วมมือกันช่วยทำให้ชุมชนมีความเหนียวแน่นและสามัคคีกันมากขึ้น
นับตั้งแต่ พ.ศ. ๒๕๕๐ เป็นต้นมา KaBOOM ! เริ่มให้คำปรึกษาและอบรมทางอินเทอร์เน็ตแก่ผู้ที่สนใจกิจกรรมอาสาสมัครนี้ ในเว็บไซต์จะมีคู่มือแนะแนวทาง ทั้งการวางแผน การดำเนินงาน การหาทุน การจัดสร้างสนามและอุปกรณ์เครื่องเล่นแบบ DIY ฯลฯ
นอกจากนี้ KaBOOM ! ยังร่วมงานกับ Playworks ซึ่งเป็นองค์กรที่จัดอบรมการเล่นอย่างถูกวิธีและแก้ปัญหาการกลั่นแกล้งทะเลาะกันของเด็กๆ
โครงการรักษ์เล่นของ KaBOOM ! ได้รับความสนับสนุนจากหน่วยงานทั้งภาคเอกชนและภาครัฐ มีบริษัทธุรกิจยินดีร่วมมือและให้เงินทุนเป็นจำนวนมาก นับตั้งแต่บริษัท Home Depot, eBay, Target, Fannie Mae, Kimberley-Clark จนถึงบริษัทไอศกรีม Ben & Jerry’s ซึ่งออกไอศกรีมรสใหม่ชื่อ “KaBerry KaBOOM !” เพื่อเป็นเกียรติแก่องค์กร
เรื่องราวของ KaBOOM ! ยังถูกนำไปดัดแปลงเป็นตอนหนึ่งในซีรีส์หัสคดีของสถานีโทรทัศน์ NBC ชุด Parks And Recreation ในตอนที่ชื่อว่า “Kaboom” ซึ่งออกอากาศเมื่อเดือนตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๒
นับตั้งแต่ก่อตั้งจนถึงปัจจุบัน KaBOOM ! ระดมทุนรวมกันได้มากกว่า ๒๐๐ ล้านดอลลาร์ และได้รับคำชมเชยจากประธานบริษัทไครสเลอร์ว่าเป็น “องค์กรไม่แสวงหากำไรที่ดำเนินงานดีที่สุดแห่งหนึ่ง”
KaBOOM ! ทำงานร่วมกับภาครัฐเป็นอย่างดีด้วย นางลอรา บุช อดีตสุภาพสตรีหมายเลข ๑ เคยกล่าวสุนทรพจน์เปิดสนามเด็กเล่นของโครงการในรัฐมิสซิสซิปปี ส่วนนางมิเชล โอบามา ก็เป็นผู้กล่าวสุนทรพจน์เปิดสนามเด็กเล่นแห่งที่ ๒,๐๐๐ ที่กรุงวอชิงตัน ดี.ซี. เนื่องในวาระครบรอบ ๑๕ ปีขององค์กรเมื่อ ๒ ปีก่อน
ที่มาภาพ : http://kaboom.org
