ชัยยศ อิษฎ์วรพันธุ์
เพื่อติดตั้งงานแสดงช่วงพฤษภาคมถึงพฤศจิกายน ๒๕๕๘ ที่ศาลาญี่ปุ่นใน Venice Biennale งานแสดงศิลปะอันเก่าแก่และยิ่งใหญ่ที่สุดของโลก ศิลปิน จิฮะรุ ชิโอะตะ (Chiharu Shiota) ขอรับบริจาคลูกกุญแจตั้งแต่เมษายน ๒๕๕๗ โดยติดตั้งกล่องไว้ตามพิพิธภัณฑ์ทั่วโลกและประกาศในอินเทอร์เน็ต เมื่อรวบรวมกันเธอได้ลูกกุญแจมากกว่า ๑.๘ แสนดอก (ใช้จริงราว ๕ หมื่นดอก) บางดอกมาเปล่าๆ บางดอกเจ้าของอธิบายความหมายที่ลูกกุญแจเหล่านี้มีต่อตนเองมาด้วย ขณะบางดอกคนให้ตั้งใจมอบด้วยตัวเอง ลูกกุญแจจำนวนมากนี้นำมาติดตั้งร่วมกับด้ายแดงความยาวราว ๔๐๐ กิโลเมตร และเรือไม้สองลำ นอกห้องมีคลิปวิดีโอที่เด็กพูดถึงความทรงจำอันเป็นหัวใจของงาน
กุญแจเป็นเครื่องมือประจำวันที่ทุกคนคุ้นเคย หลักฐานทางโบราณคดีบอกว่ามนุษย์ใช้กุญแจและการปิดล็อกเก่าแก่ใกล้เคียงกับอารยธรรมอียิปต์หรือเก่ากว่านั้น ในด้านหนึ่งสะท้อนว่ามนุษย์เป็นสัตว์ที่ให้ความสําคัญแก่วัตถุสิ่งของ แต่ในอีกกรณีที่ศิลปินสนใจเป็นพิเศษคือความทรงจำ ลูกกุญแจที่ศิลปินมองว่ารูปร่างเหมือนคน ทําหน้าที่เก็บรักษาความทรงจำล้ำค่า เมื่อนำมาเชื่อมต่อกันด้วยด้ายแดงหลายร้อยกิโลเมตร จึงเสมือนกับเชื่อมต่อมนุษย์ทุกคนด้วยมือทั้งสองที่โอบอุ้มความทรงจำไว้ด้วยกันซึ่งแสดงออกในรูปของเรือไม้สองลำ สร้างความหมายแห่งการเชื่อมต่อความทรงจำของมนุษย์แต่ละคนเพื่อเตรียมก้าวสู่อนาคต ดังหัวข้อของงานแสดงรวมในปีนี้คือ All the World’s Futures
ความจริงโลกเราตอนนี้กำลังเห่อเรื่องกุญแจที่เรียกว่า love lock ซึ่งเยอะจนกระทั่งเป็นปัญหาต่อสะพานในเมืองอย่างปารีส [จนเกิดแคมเปญต่อต้านเนื่องจากบางสะพาน เช่น ปงเดซา (Pont
des Arts) น้ำหนักของกุญแจที่แขวนล็อกจนไม่มีที่จะแขวนนั้นอาจมีส่วนทำให้แนวสะพานซึ่งเป็นโบราณสถานเก่าแก่เกิดการทรุดตัว] แต่ชิโอะตะไม่ได้มองกุญแจในแง่ของการปิดล็อกและไม่ได้ใช้แม่กุญแจ ตรงกันข้ามเธอใช้ลูกกุญแจในความหมายของการพร้อมที่จะเปิดความทรงจำที่มีค่าออกมามากกว่า
กลุ่มด้ายแดงมหาศาลสร้างบรรยากาศแก่ห้องราวกับเดินอยู่ท่ามกลางหมอกแดงที่มีซุ้มด้ายแดงโค้งห้อยจากเพดานที่ปลายมีกุญแจแขวน เรือไม้ลอยลำบนพื้นห้อง ขณะเดินในห้องบรรยากาศทั้งหมดราวกับอยู่ในความฝันอันพิสดาร หมอกสีแดงล้อมรอบผู้ชมระหว่างย่างแต่ละก้าว ซุ้มโค้งตลอดเส้นทางการเดินพาคนดูแต่ละคนไปพบกุญแจแต่ละดอกที่ห้อยตัวลงมา บางดอกแตกต่างจากที่เราใช้ แต่บางดอกคล้ายคลึงกับที่ใช้ที่บ้าน ความทรงจำของเจ้าของกุญแจดอกนี้จะเหมือนหรือต่างจากความทรงจำของเรา และที่สําคัญกว่านั้นความทรงจำทั้งหลายเป็นส่วนหนึ่งของอารยธรรมมนุษย์อย่างไร จะไขออกมาหลอมรวมกันเป็นความทรงจำที่นำพาเราไปสู่อนาคตหรือไม่
ภายใต้งานแสดงศิลปะที่มีงานมากกว่า ๒๐๐ ชิ้นในเทศกาลขนาดยักษ์ การชมงานศิลปะที่มีบรรยากาศและการสื่อความอันสวยงาม ทรงพลัง มีความหมายลึกซึ้ง เพียงชิ้นเดียวก็ช่วยให้เราเห็นความสําคัญของชีวิตบางด้านที่ใครบางคนอาจหลงลืมไปแล้ว
