ช่วง ๑๐ ปีที่แล้ว “นายรอบรู้” หนังสือไกด์บุ๊กแนะนำการท่องเที่ยวจังหวัดต่าง ๆ ทั่วเมืองไทย จัดทำโดยกองบรรณาธิการ นายรอบรู้ สำนักพิมพ์สารคดี ยังติดอันดับหนังสือขายดี และยังเป็นคอลัมน์ประจำในนิตยสาร สารคดี นานกว่า ๑๕ ปี ก่อนที่เดือนมีนาคมปีที่แล้วจะเปลี่ยนมาเป็นฟรีก๊อบปี้ชื่อ Vamoose แจกพร้อมนิตยสาร สารคดี รวมทั้งวางตามร้านกาแฟ ร้านอาหาร และร้านค้าต่าง ๆ
เชื่อว่าถ้าใครได้ติดตาม Vamoose ก็จะพบว่าเป็นฟรีก๊อบปี้คุณภาพอีกฉบับหนึ่งของเมืองไทย ทั้งการเลือกธีมเล่ม การออกแบบ การถ่ายภาพ และเรื่องราวการท่องเที่ยว ซึ่งครบถ้วนทั้งที่เที่ยว ที่กิน ที่พัก บทสัมภาษณ์ และคอลัมน์น่ารัก ๆ อีกหลายคอลัมน์ จำนวนหน้าไม่มาก พอดีกับการหยิบอ่านเล่นเพลิน ๆ ยามว่างพร้อมจิบกาแฟหอม ๆ ไปด้วย
ถึงเดือนนี้ Vamoose จัดทำมาเป็นเวลาราวปีครึ่ง และฉบับที่ ๑๗ ซึ่งแจกพร้อมนิตยสาร สารคดี ฉบับนี้เรียนว่าจะเป็นฉบับสุดท้ายแล้วครับ !
ต้องยอมรับว่าถึงขณะนี้เราไม่อาจคาดหวังโฆษณาที่พอเพียงจะเข้ามาเป็นรายได้ให้ดำเนินงาน แม้จะเริ่มต้นด้วยความหวังและเชื่อมั่นในคุณภาพของ Vamoose แต่สุดท้ายก็ต้องยอมรับว่าเราล้มเหลวครับ ทั้งที่มีโฆษณาเข้ามาจำนวนหนึ่งและเสียงตอบรับชื่นชมจากผู้อ่านเข้ามาตลอด
นิตยสารแจกฟรีที่จะอยู่ได้จริง ๆ ขณะนี้คงมีแต่ที่ต้องขายคอนเทนต์ผูกโฆษณาแน่นหนา และคอนเทนต์ที่เน้นตลาดผู้อ่านกว้างมาก ๆ และจัดพิมพ์ปริมาณมหาศาลจริง ๆ
เมื่อ ๒๐ ปีก่อนในปี ๒๕๔๐ เกิดวิกฤตต้มยำกุ้ง ฟองสบู่เศรษฐกิจเมืองไทยแตก สารคดี ก็เผชิญสถานการณ์วิกฤตรายได้หดหาย สำนักพิมพ์สารคดีซึ่งเป็นส่วนผลิตหนังสือพ็อกเกตบุ๊กต้องหาทางปรับตัวเพื่อความอยู่รอด
จากเดิมมีโครงการผลิตหนังสือชุด “เพื่อความเข้าใจในแผ่นดิน” เจาะลึกเรื่องราวของจังหวัดต่าง ๆ จัดทำเป็นหนังสือพ็อกเกตบุ๊กเล่มหนา ใช้เวลาทำแต่ละจังหวัดนานถึง ๑ ปี ก็ตัดสินใจปรับเปลี่ยนเป็นการจัดทำหนังสือท่องเที่ยวขนาดพกพาเล่มเล็กในชื่อชุด “นายรอบรู้” ที่เน้นการใช้แผนที่และข้อมูลการท่องเที่ยวอย่างละเอียด สถานที่สำคัญตรงไหนมีอะไรน่าดู มีอาหารอะไรน่ากิน และจะเดินทางไปได้อย่างไร วางแผนจัดทำอย่างรวดเร็วพร้อมกัน ๑๐-๒๐ เล่ม ออกมาเผยแพร่ในวันที่คนไทยยังไม่นิยมใช้แผนที่และคู่มือการท่องเที่ยว
ใช้เวลา ๑-๒ ปีหลังออกหนังสือชุด “นายรอบรู้” ตลาดผู้อ่านที่สนใจการใช้ไกด์บุ๊กจึงเติบโตมากขึ้นเรื่อย ๆ และ “นายรอบรู้” ก็กลายเป็นหนังสือคู่ใจนักเดินทางจำนวนมาก ร้านอาหารที่ “นายรอบรู้” แนะนำมีผู้ติดตามไปชิมจนขายดีไปตาม ๆ กันในช่วงเทศกาลท่องเที่ยว ตอนหลัง “นายรอบรู้” ยังจัดพิมพ์หนังสือ แผนที่ท่องเที่ยว ๗๗ จังหวัดเป็นหนังสือแผนที่ท่องเที่ยวที่มีผู้นิยมใช้ติดรถยนต์ไว้จำนวนมาก ด้วยความละเอียด แม่นยำ และสาระข้อมูลการท่องเที่ยวสำคัญครบถ้วน
ถึงวันนี้โลกออนไลน์ปรับเปลี่ยนพื้นที่การเข้าถึงข้อมูลการท่องเที่ยวไปเกือบหมดแล้ว ในมือถือมีกูเกิลแมปแจกฟรี ไม่นับอุปกรณ์เนวิเกเตอร์ติดหน้ารถ มีเว็บไซต์แนะนำการท่องเที่ยวหลากหลาย โดยเฉพาะบล็อกเกอร์ที่มีผู้ติดตามอ่านได้ฟรี ๆ จนอาจมากกว่าติดตามอ่านนิตยสารท่องเที่ยวที่ต้องเสียเงินซื้อ หรือพ็อกเกตบุ๊กท่องเที่ยวซึ่งเมื่อก่อนเคยขายดีกันมาก
คอนเทนต์ฟรีในโลกออนไลน์ที่ผู้อ่านไม่ต้องเสียเงิน กำลังสร้างพฤติกรรมที่น่าคิดว่าผู้ผลิตคอนเทนต์จะอยู่รอดต่อไปอย่างไรเมื่อต้องพึ่งพิงแต่รายได้จากโฆษณา ขณะที่สินค้าก็มีช่องทางจำนวนมากในออนไลน์ให้เผยแพร่และโฆษณาเช่นกัน
สำหรับทีมงานคุณภาพของ “กองบรรณาธิการนายรอบรู้” เรายังคงสู้ต่อไปครับ
คุณผู้อ่านยังสามารถติดตามคอนเทนต์ท่องเที่ยวดี ๆ จากทีมงาน “นายรอบรู้” ได้ในเฟซบุ๊กเพจ Vamoose by Nairobroo และเว็บไซต์ www.NaiRobRoo.com เริ่มต้นด้วยการเข้าไปกดไลก์เฟซบุ๊กเพจของ “นายรอบรู้” รวมทั้งอย่าลืมกดไลก์เพจ Sarakadee Magazine ของเราที่เพิ่งประสบปัญหา “เพจหาย” ด้วย (ไว้มาเล่าต่อคราวหน้า)
ที่น่าตื่นเต้นมาก ๆ คือเร็ว ๆ นี้ “นายรอบรู้” จะออก “แอปพลิเคชันท่องเที่ยว” รุ่นทดลองให้โหลดใช้งานกันบนมือถือแล้วครับ
สุวัฒน์ อัศวไชยชาญ
บรรณาธิการบริหารนิตยสาร สารคดี
suwatasa@gmail.com
