อังคาร-เก็บตก
บางเรื่องที่ไม่ได้เขียนลงสารคดี
ชาวกาตาลันผู้สนับสนุนการแบ่งแยกแคว้นกาตาลุนญ่าออกจากสเปนระบายหน้าตาตนเองเป็นลายธงสัญลักษณ์ประจำแคว้นกาตาลุนญ่า (ภาพ : ครอปจาก www.youtube.com/watch?v=C805ka3C20k)
๑
ชัยชนะของสโมสรบาร์เซโลนาที่มีต่อสโมสรลาส ปัลมาส ๓-๐ จากเซร์คิโอ บุสเก็ตส์ ๑ ประตู ลิโอเนล เมสซี่ ๒ ประตู เมื่อวันที่ ๑ ตุลาคม ๒๕๖๐ ไม่ได้สร้างความประหลาดใจให้กับแฟนบอลมากไปกว่าการลงเตะในคัมป์ นู ที่แทบจะกลายเป็นสนามร้าง มีเพียงแค่นักเตะกับเจ้าหน้าที่สโมสรเท่านั้น
เหตุผลที่ทั้งสองสโมสรต้องเล่นกันในสนามปิด เนื่องจากวันเดียวกันมีการหย่อนบัตรลงประชามติแยกแคว้นกาตาลุนญ่าออกจากสเปน เกิดความวุ่นวายตั้งแต่เช้าจนตำรวจต้องเข้าระงับเหตุ
ตามรายงานระบุว่า สโมสรบาร์เซโลนาพยายามขอเลื่อนการแข่งขัน แต่ทางสหพันธ์ฟุตบอลสเปนไม่อนุญาต ทั้งสองทีมจึงต้องลงเล่นโดยไม่มีแฟนบอลเข้าสนามเพื่อความปลอดภัย
ราวบ่ายสามโมงตามเวลาท้องถิ่น สโมสรบาร์เซโลนา แห่งศึกลา ลีกา สเปนตัดสินใจลงเตะกับลาส ปัลมาส โดยปิดสนามไม่ให้แฟนบอลเข้าชมการแข่งขัน ที่ว่างบนอัฒจันทร์แสดงให้เห็นข้อความม็อตโต้ประจำสโมสร คือ “MES QUE UN CLUB” ที่หมายความว่า “เป็นมากกว่าสโมสร” (ภาพ : https://www.fcbarcelona.com/football/first-team/photo-gallery)
๒
สโมสรบาร์เซโลนาหรือ “บาร์ซ่า” ตั้งอยู่ในเมืองบาร์เซโลน่า เมืองเอกของแคว้นกาตาลุนญ่า ทางตะวันออกเฉียงเหนือของสเปน ม็อตโต้ประจำสโมสรคือ “MES QUE UN CLUB” ภาษากาตาลันที่มีความหมายว่า “เป็นมากกว่าสโมสร”
ที่ผ่านมากิจกรรมต่างๆ รวมทั้งความสำเร็จของสโมสรบาร์เซโลนาถูกใช้เป็นเหมือนกระบอกเสียงให้กับชาวกาตาลัน ว่ากันว่าทุกการตัดสินใจของสโมสรเป็นไปเพื่อสนับสนุนการเป็นเอกเทศของแคว้นกาตาลุนญ่า
ก่อนการแข่งขันกับลาส ปัลมาส ช่วงอบอุ่นร่างกายนักเตะบาร์เซโลนาออกมาวอร์มอัพด้วยชุดเยือนสีเหลือง-แดง อันเป็นสีของธงประจำแคว้น สกอร์บอร์ดในสนามขึ้นคำว่า “ประชาธิปไตย” ในภาษากาตาลัน ขณะที่ทางนักเตะลาส ปัลมาส สวมชุดที่ปักธงชาติสเปนเล็กๆ ไว้บนหน้าอก
๓
นอกจากสโมสรบาร์เซโลนาแล้วในพื้นที่แคว้นกาตาลุนญ่ายังประกอบด้วยสโมสรฟุตบอลเอสปันญอล คิโรนา คิมนาสติก รวมทั้งอีกสิบกว่าสโมสรที่สังกัดอยู่ในฟุตบอลลีกของสเปน
ในวงการกีฬา การเรียกร้องเอกราชของแคว้นกาตาลุนญ่าก่อให้เกิดคำถามตามมา ว่าถ้าหากการแยกตัวเป็นอิสระเกิดขึ้นจริง บาร์เซโลนารวมถึงสโมสรอื่นๆ จะยังได้รับสิทธิ์ในการลงเล่นในฟุตบอลลีกของสเปนอยู่ไหม ถ้าไม่ แต่ละทีมจะย้ายไปเล่นในลีกของประเทศใด หรือจะก่อตั้งลีกใหม่ของตัวเองขึ้นมา ไม่แน่ว่าซุปเบอร์บิ๊กแมตซ์ระหว่างบาร์เซโลนา VS เรอัล มาดริด อาจจะไม่เกิดขึ้นอีกแล้ว
๔
แคว้นกาตาลุนญ่าตั้งอยู่ทางตะวันออกเฉียงเหนือของสเปน ติดทะเลเมดิเตอร์เรเนียนและพรมแดนฝรั่งเศส มีประชากรประมาณ ๗-๘ ล้านคน นอกจากเมืองบาร์เซโลน่าแล้วยังมีเมืองใหญ่อย่างกราโนเยร์สที่เคยจัดมอเตอร์ไซค์ชิงแชมป์โลก
ในยุคก่อนส่งครามโลกครั้งที่ ๒ นายพลฟรังโก้ต้องการสร้างสเปนให้เป็นปึกแผ่นจึงจัดระเบียบด้วยการใช้กำลังรวบรวมทุกแว่นแคว้นเข้าด้วยกัน กระทั่งนายพลฟรังโก้เสียชีวิตเมื่อปลายคริสต์ทศวรรษที่ ๗๐ ชาวกาตาลันจึงเริ่มแสดงออกถึงความต้องการแยกตัวเป็นอิสระมากขึ้น
แผนที่จาก Google map แสดงที่ตั้งของแคว้นกาตาลุนญ่า ตั้งอยู่ทางตะวันออกเฉียงเหนือของราชอาณาจักรสเปน มีพรมแดนติดกับฝรั่งเศสและทะเลเมดิเตอร์เรเนียน
๕
คนแคว้นกาตาลุนญ่าหรือเรียกว่า “ชาวกาตาลัน” ภาคภูมิใจในเชื้อสายของตนที่มีรากเหง้าทางภาษา วัฒนธรรม ประเพณี ประวัติศาสตร์ มีรูปแบบการเมืองการปกครองเฉพาะ โดยมีรัฐสภาและรัฐบาลเป็นของตนเอง มีกองกำลังตำรวจของตนเองเรียกว่า มอสโซส เดเอสควอดรา ตามกฎหมายของแคว้นยังระบุว่าอาชีพครู หมอ คนทำงานสาธารณะต้องใช้ภาษากาตาลันเป็นภาษาราชการควบคู่กับภาษาสเปน ส่วนหนึ่งได้รับการปลูกฝังแบบรุ่นสู่รุ่นว่าพวกตนไม่ใช่คนสเปน พวกตนคือชาวกาตาลัน จำนวนไม่น้อยรู้สึกต่อต้านรัฐบาลกลางจากกรุงมาดริด และมีความคิดที่จะแยกตัวเป็นอิสระ
๖
ขณะที่รัฐบาลกลางของสเปนนั้นไม่ต้องการปล่อยให้ดินแดนส่วนนี้แยกตัวออกไป เหตุผลสำคัญคืออาจทำให้แคว้นอื่นๆ กระด้างกระเดื่องคิดแยกตัวตามแคว้นกาตาลุนญ่า ในอดีตที่ผ่านมา เคยมีกรณีแคว้นบาสก์ ซึ่งมีสโมสรฟุตบอลชื่อดังอย่าง แอธเลติก บิลเบา มีภาษาบาสก์ที่เกือบจะต่างจากภาษาสเปนอย่างสิ้นเชิงเป็นภาษาท้องถิ่น คิดจะแยกตัวออกไปเช่นกัน ผู้ก่อการถูกเรียกว่ากลุ่มกบฏแบ่งแยกดินแดนแคว้นบาสก์ แต่สุดท้ายทั้งสองฝ่ายก็สามารถเจรจาสงบศึกกันได้
ธงสัญลักษ์ประจำแคว้นกาตาลุนญ่า (ภาพ : ครอปจาก www.youtube.com/watch?v=_P1W3sM2G4w)
๗
อีกเหตุผลสำคัญคือเรื่องเศรษฐกิจ แคว้นกาตาลุนญ่าเป็นหนึ่งในเขตปกครองที่มั่งคั่งที่สุดของสเปน เป็นแหล่งอุตสาหกรรม ท่องเที่ยว มีนักท่องเที่ยวประมาณ ๑๘ ล้านคน จากทั้งหมด ๗๕ ล้านคนที่เดินทางมายังสเปน มีสัดส่วนเศรษฐกิจประมาณร้อยละ ๒๐ ของผลิตภัณฑ์มวลรวมของสเปน
แม้จะได้รับสิทธิ์ให้จัดเก็บภาษีเอง แต่ชาวกาตาลันส่วนหนึ่งเห็นว่าพวกตนยังก็ต้องเสียภาษีที่แสนจะขูดรีดให้กับรัฐบาลกลางของสเปน ตัวเลขงบประมาณ ค.ศ.๒๐๑๔ ระบุว่าชาวคาตาลันจ่ายภาษีเกินกว่าที่รัฐบาลกลางของสเปนให้คืนกลับมาถึงเกือบ ๑ หมื่นล้านยูโร หรือราว ๓.๙๖ แสนล้านบาท
ในเวลานี้ชาวกาตาลันส่วนหนึ่งเชื่อว่าพวกตนไม่จำเป็นต้องง้อหรือพึ่งพาสเปนอีกต่อไป ในทางตรงข้ามสเปนเองต่างหากที่จำเป็นต้องพึ่งพารายได้จากแคว้นกาตาลุนญ่า โดยเฉพาะในช่วงที่เศรษฐกิจของสเปนกำลังฝืดเคือง
๘
ความจริงแล้วการลงประชามติของชาวกาตาลันเรียกได้ว่าไม่มีผลผูกพันทางกฎหมาย เพราะตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสเปน ฉบับ ค.ศ.๑๙๗๘ ระบุว่ากาตาลุนญ่ามีสถานะเป็นแคว้นปกครองตนเองของราชอาณาจักรสเปน การลงประชามติโดยตั้งคำถามว่า “คุณอยากให้แคว้นกาตาลุนญ่าเป็นเอกราชในฐานะสาธารณรัฐหรือไม่ ?” จึงถูกรัฐบาลกลางสเปนยืนยันว่าเป็นสิ่งผิดกฎหมายมาตั้งแต่แรก
เมื่อเห็นว่าแคว้นปกครองตนเองไม่สามารถเรียกร้องขอเอกราชได้ จึงมีการยึดอำนาจตำรวจท้องถิ่นให้ขึ้นกับรัฐบาลกลางเพื่อให้ระงับการลงประชามติ มีความพยายามปิดปิดเว็บไซต์และปิดหน่วยลงคะแนนซึ่งส่วนใหญ่ตั้งอยู่ตามโรงเรียน
การชุมนุมบนท้องถนนในแคว้นกาตาลุนญ่า (ภาพ : ครอปจาก www.youtube.com/watch?v=0Y9Pl1sxBkM)
๙
เมื่อ ๕ ปีก่อน วันที่ ๑๔ พฤศจิกายน ค.ศ.๒๐๑๒ ได้เกิดเหตุการณ์เดินขบวนเรียกร้องสิทธิเสรีภาพของชาวกาตาลัน ครั้งนั้นเจ้าหน้าที่ได้ใช้กระสุนยางเข้าระงับเหตุชุลมุนจนเจาะเข้าที่ตาซ้ายของ เอสเตร์ กินตาน่า หญิงอายุ ๔๖ ปี ส่งผลให้ตาซ้ายบอดสนิท หลังจากนั้นการใช้กระสุนยางก็ถูกสั่งห้ามโดยศาลกาตาลุนญ่า
ขณะที่ความวุ่นวายจากการลงประชามติเมื่อวันอาทิตย์ที่ ๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๖๐ หรือ “1-O del 2017” ที่เพิ่งผ่านมา โฆษกเจ้าหน้าที่ตำรวจยอมรับว่าได้ใช้กระสุนยางเข้าระงับเหตุชุลมุน
๑๐
หลังการปะทะกันระหว่างเจ้าหน้าที่กับประชาชนผู้ออกมาลงประชามติ การ์เลส ปูอิคเดมอน ประธานรัฐบาลท้องถิ่นกาตาลุนญ่า ออกมาประณามการใช้ความรุนแรงของเจ้าหน้าที่จากรัฐบาลกลางว่าเป็นการกระทำขัดขวางระบอบประชาธิปไตย ให้เหตุผลว่าประชาชนต่างออกมาโหวตโดยสันติ ทำตามสิทธิเสรีภาพ
ขณะที่ มาเรียโน่ ราฆอย หัวหน้าคณะรัฐบาลสเปนชี้แจงว่า รัฐบาลสเปนทำในสิ่งที่ต้องกระทำเพราะยึดกฎหมายเป็นที่ตั้ง และพยายามทำทุกอย่างด้วยความละมุนละม่อมแล้ว
เคราร์ด ปีเก้ นักเตะกองหลังสโมสรบาร์เซโลนา ซึ่งผ่านการคว้าแชมป์ฟุตบอลโลก แชมป์ฟุตบอลยุโรปร่วมกับทีมชาติสเปน แต่เลือดในกายเป็นชาวกาตาลัน ให้สัมภาษณ์ทั้งน้ำตาว่า “คนกาตาลันไม่ใช่พวกเลวร้าย พวกเราแค่ต้องการโหวตเท่านั้น การโหวตสามารถจะโหวตรับหรือปฏิเสธ หรือไม่ออกความคิดเห็นก็ได้ แต่สิ่งสำคัญคือการได้ออกมาโหวต…ผมเป็นคนกาตาลัน สำนึกถึงความเป็นกาตาลันมาตลอด และวันนี้ผมรู้สึกถึงสิ่งนี้มากกว่าที่ผ่านมา”
ขณะที่ ฆาเบียร์ เตบาส ประธานผู้จัดการแข่งขันฟุตบอลลา ลีกา ให้ความเห็นต่างออกไปว่า “ผมจินตนาการไม่ออกเลยจริงๆ ว่าถ้าสเปนไม่มีกาตาลุนญ่าจะเป็นอย่างไร เพราะสำหรับผมกาตาลุนญ่าก็คือสเปนนั่นเอง”
๑๑
ช่วงเวลาดึก หลังเกมที่เล่นกันในสนามปิดระหว่างบาร์เซโลนา กับลาส ปัลมาส สิ้นสุดลง ผลการทำประชามติแยกตัวเป็นอิสระของแคว้นกาตาลุญญ่าก็ออกมา
มีชาวกาตาลันเดินทางมาใช้สิทธิ์ทั้งสิ้น ๒,๒๖๒,๔๒๔ คน คิดเป็นร้อยละ ๔๒ ของจำนวนคนที่มีสิทธิ์ทั้งหมด จากการนับคะแนนมีผลโหวต “เห็นด้วย” ๒,๐๒๐,๑๔๔ คน คิดเป็นร้อยละ ๘๙.๓, “ไม่เห็นด้วย” ๑๗๖,๕๖๖ คน คิดเป็นร้อยละ ๗.๘, “ไม่แสดงความคิดเห็น” ๔๕,๕๘๖ คิดเป็นร้อยละ ๒ และมีบัตรเสีย ๒๐,๑๒๙ ใบ คิดเป็นร้อยละ ๐.๙
ผลการโหวตครั้งนี้ใกล้เคียงกับการโหวตเมื่อวันที่ ๙ พฤศจิกายน ๒๕๕๗ หรือปี ค.ศ. ๒๐๑๔ ที่มีชาวคาตาลันออกมาใช้สิทธิ์ ๒,๓๐๕๒๙๐ คน คิดเป็นร้อยละ ๔๒.๓๔ ซึ่งมากกว่าครั้งล่าสุด และมีคะแนนโหวต “เห็นด้วย” คิดเป็นร้อยละ ๙๐
การเรียกร้องเอกราชของแคว้นกาตาลุนญ่าคงจะดำเนินต่อไป ไม่ยุติลงง่ายๆ ตราบใดที่ชาวคาตาลันยังภูมิใจในเชื้อสายของตัวเอง เช่นเดียวกับสโมสรบาร์เซโลนาที่ภาคภูมิใจในม็อตโต “MES QUE UN CLUB”
หมายเหตุ เก็บตกฯ จาก : อัฒจันทร์ร้างและการถ่ายทอดสดฟุตบอลลา ลีกา สเปน บาร์เซโลน่า VS ลาส ปัลมาส วันที่ ๑ ตุลาคม ๒๕๖๐
