กาแฟดำ

ผีสางเทวดา เกร็ดเรื่องราวความเชื่อผีสาง เทวดา ในวัฒนธรรมไทยแต่อดีต

---

ในยุคที่ร้านกาแฟผุดขึ้นทั่วทุกหัวระแหง ใครๆ อาจลืมกันไปแล้วว่ากาแฟไม่ใช่พืชพื้นถิ่นเดิมของภูมิภาค และพวกเราก็เพิ่งมาหัดกินกาแฟกันจริงๆ จังๆ เมื่อสักร้อยกว่าปีมานี่เอง

นอกจากกาแฟจะเป็นเครื่องดื่มยอดนิยม พบได้สารพัดรูปแบบในทุกสถานที่ ทั้งร้านกาแฟสดสารพัดยี่ห้อ รถมอเตอร์ไซค์พ่วงข้างเร่ขายกาแฟเย็นโอเลี้ยงที่เข้าไปถึงทุกตรอกซอกซอย และกาแฟกระป๋องที่หาได้ตามร้านสะดวกซื้อ คนเรายังเอาความชอบส่วนตัวอย่างเช่นกาแฟ ไป “ถวาย” ให้แก่สิ่งศักดิ์สิทธิ์ด้วย

ใครที่ผ่านไปมาในละแวกใกล้เคียงสถานีตำรวจนครบาลพลับพลาไชย ย่อมต้องสังเกตเห็นป้าย “กาแฟไหว้ยี่กอฮง” อยู่หลายเจ้า ถ้าเข้าไปสอบถาม คุณพี่ผู้หญิงที่ขายของไหว้อยู่ตรงนั้น จะสามารถจัดบริการ “ครบวงจร” ให้ ทั้งการให้คำแนะนำ ขายของไหว้ รวมถึงพาเดินไปไหว้ถึงที่ด้วย

“ยี่กอฮง” ผู้เป็น “ขุนบาล” ดูแลการออกหวย ก.ข. คนสุดท้าย มีศาลอยู่บนดาดฟ้า สน. พลับพลาไชย นั่นเอง

ดูเหมือนจะไม่มีใครรู้ว่าจริงๆ แล้วสมัยท่านยังมีชีวิต ท่านจะชอบดื่มกาแฟดำร้อนหรือเปล่า แต่อาจมีคนนึกถึงว่าท่านเป็นเหมือนชายชาวจีนสูงอายุอย่างที่สมัยก่อนเรามักเห็นนั่งล้อมวงคุยกันอยู่ตามร้านกาแฟอาโกอาแปะตรงปากซอย ก็เลยมีของถวายเป็นกาแฟดำร้อน หรือ “โอยัวะ”

เช่นเดียวกับ “เซี่ยวกาง” รูปสลักทวารบาลที่บานประตูวัดบวรนิเวศวิหาร เนื่องจากหน้าตาที่มีหนวดมีเครา คิ้วหนา แลดูเหมือนคนจีน ว่ากันว่าแต่เดิมตามตำราจึงให้แก้บนด้วยฝิ่น เพราะคนจีนสมัยก่อนชอบสูบฝิ่น แต่เมื่อฝิ่นหายากเข้า ก็เลยเลื่อนขยับมาเป็นกาแฟ

กาแฟดำยังข้ามไปอยู่ในรายการเครื่องบูชา “เสด็จพ่อ ร.5” และ “เสด็จเตี่ย กรมหลวงชุมพรฯ” ด้วย สังเกตว่าเครื่องบูชาทั้งสองพระองค์นั้นมักเป็นของ “ฝรั่งๆ” เช่นดอกกุหลาบและสุราต่างประเทศ ดังนั้น กาแฟในที่นี้จึงอาจอยู่ในฐานะของอย่างดี ที่เป็น “ของนอก” ก็เป็นได้

หรืออย่างการไหว้พระราหูที่ต้องใช้ “ของดำ” กาแฟก็พลอยถูกผนวกรวมไปด้วย เช่นเดียวกับที่เห็นเมื่อครั้งที่เคยเดินทางไปตามโบราณสถานในภาคอีสาน พวกปราสาทหินปรางค์กู่ต่างๆ บ่อยครั้งจะพบกระป๋องกาแฟตกเกลื่อนอยู่ คงเพราะเป็นของหาง่าย แต่ก็ถือเป็นของดีมีราคา ต้องซื้อหามาเซ่นไหว้ “ท่าน” แลกเปลี่ยนกับ “เลขเด็ด”

ช่วงปีใหม่ 2561 ที่ผ่านมา คุณวิชญดา ทองแดง พาครอบครัวไปสักการะพระพุทธสิหิงค์ที่หอพระพุทธสิหิงค์ จังหวัดชลบุรี แล้วถ่ายภาพมาฝากคอลัมน์นี้ ในตะกร้าของแก้บนหลวงพ่อพระพุทธสิหิงค์จำลอง มีทั้งไข่ต้มอันเป็นของแก้บนที่นิยมแพร่หลาย ตั้งแต่พระแก้วมรกต หลวงพ่อโสธร (ฉะเชิงเทรา) จนถึงหลวงพ่อโตวัดบางพลีใหญ่ใน (สมุทรปราการ) กับมีกาแฟดำ กับน้ำชาจีน ถวายไว้ให้ด้วย เหมือนกับที่เคยเห็นที่ศาลยี่กอฮง และเป็นอย่างเดียวกับที่ลูกค้าจะได้แถมมาเวลาสั่งกาแฟดำตามร้านกาแฟไม่มีผิด

---

ศรัณย์ ทองปาน

เกิดที่จังหวัดพระนคร ปัจจุบันเป็น “นนทบุเรี่ยน” และเป็นบรรณาธิการสร้างสรรค์ นิตยสาร สารคดี