วิวาห์ชาติพันธุ์ ร้อยสิ่งสำคัญวันมงคล

ถึงวัยหนึ่ง ทุกคนล้วนอยากชวนใครสักคนใช้เงินเดือนไปด้วยกัน

ครั้นยุคเปลี่ยนมีเหตุมากมายที่โน้มนำให้ผู้คนหมางเมินแต่งงาน

บ้างมองจุดเริ่มต้นการสร้างครอบครัวที่ดีเป็นคนละเรื่องกับพิธีสมรสที่ค่อนไปทางตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ ถือคติว่ารักเป็นเรื่องของสองคน ส่วนครอบครัว เพื่อนพ้อง และพิธีกรรมเป็นเพียงส่วนประกอบหนึ่ง

ถามผู้อาวุโส ไม่มีใครอยากเห็นลูกหลานปฏิบัตินอกจารีต เพราะมากกว่าหน้าตาทางสังคมยังเป็นการเคารพวัฒนธรรมที่บรรพบุรุษทุกชาติพันธุ์คิดสรรกุศโลบายอันชาญฉลาด ทำแล้วดีจึงส่งต่อ

เราใช้เวลาเกือบ ๒ ปี คลุกวง “พิธีสมรส” ของฮุนเล่ (บ้าบ๋า), แซนการ์ (เขมร), เอาะมู (ปกาเกอะญอ), ชิ่ง จา (เมี่ยน), นิกะห์ (มุสลิม), เวดดิ้ง (คริสต์), ช้ง กอ (ม้ง), แต่งดอง (ลาว), กิ๋นแขก (ล้านนา), ร่วมหอลงโรง (ไทย)

บางชาติพันธุ์เก็บข้อมูลมากกว่าหนึ่งครั้งให้แน่ใจว่าธรรมเนียมปฏิบัติ

ที่เห็น-ฟังมา สิ่งใดคือแก่นแท้หรือคือพิธีกรรมที่ประดิษฐ์ขึ้นเฉพาะบุคคล

ยิ่งศึกษาเรื่องราวยิ่งกระจ่างในสิ่งที่สำคัญไม่แพ้ความรัก เปี่ยมด้วยความหมายซ่อนในลำดับพิธีอย่างแยบคาย

ก่อนตัดสินใจหลีกห่างการแต่งงาน ชวนพิจารณาคุณค่าอีกครั้งหนึ่ง

“พิธีผู่” โอบกอดผู้หญิงม้งเมื่อชีวิตคู่ล้มเหลว

จารีตครอบครัวและขนบแต่งงานที่บรรพบุรุษม้งส่งต่อลูกสาว

ทำให้ชีวิตหลังแต่งงานของผู้หญิงม้งเปรียบดั่งฤดูกาลที่เปลี่ยนแปลงในรอบปีโดยขึ้นอยู่กับความเอื้ออารีของฝ่ายชายและครอบครัวใหม่ที่จะทำให้ฝ่ายหญิงมีสภาพชีวิตที่อบอุ่นหรือเหน็บหนาว

หากชีวิตคู่ล้มเหลว ประสบปัญหาใหญ่หลวง ถูกทารุณ หย่าร้าง หรือสามีเสียชีวิต จะถือเป็นตราบาปติดตัวหญิงม่ายที่ไม่อาจปลดเปลื้องและไม่มีสิทธิ์คืนอกพ่อแม่ให้เป็นเสนียดจัญไร

ผู้ให้กำเนิดเลือดเนื้อก็ทำได้เพียงกลืนน้ำตาลงอก-รับกฎสังคมที่ยึดมั่นใน “โครงสร้างแบบชายเป็นใหญ่และเชื่ออำนาจของสิ่งเหนือธรรมชาติ”

เมื่อขาดที่พึ่งยังถูกชุมชนร่วมกดดันจนสิ้นหนทางทำกินให้ต้องเร่ร่อนอย่างคนไร้ญาติ ตายเอาดาบหน้าในเมือง พยายามหาสามีใหม่ซ้ำแล้วซ้ำเล่า บ้างจำใจขายบริการทางเพศจนติดโรคซ้ำเติมโชคชะตา

จารีตโหดร้ายส่งให้ผู้หญิงม้งหมดที่ยืนโดยไม่เคยมีใครสนว่าร่างที่ยังหายใจบนความจริงที่แสนเจ็บปวดนั้นจะเผชิญชีวิตต่ออย่างไร ที่ผ่านมาผู้หญิงหลายคนจึงฆ่าตัวตายเพราะไร้ทางออก

กระทั่งวันหนึ่งมีผู้รื้อฟื้น “พิธีผู่ – รับลูกสาวกลับบ้าน” เพื่อเปลี่ยนชะตากรรมทางเพศ