ปลานอนทรายที่ตลาดทวาย

ปลานอนทรายที่ตลาดทวาย
เรื่องและภาพ วิศรุต แสนคำ

เมื่อเลือกซื้อปลาที่ต้องการมาได้แล้วต้องนำไปล้างทรายออกด้วยน้ำทะเลก่อน

พระอาทิตย์ยังไม่แย้มสู่ขอบฟ้า ตลาดเช้าที่มืดมิดกลับคึกคักไปด้วยชาวประมง แม่ค้า และชาวบ้านที่มาจับจ่าย ปลาทะเลที่เพิ่งนำขึ้นจากเรือมาสด ๆ ถูกเทลงกลางตลาด ไม่ใช่ในถาดอะลูมิเนียมอัดน้ำแข็งอย่างที่เราคุ้นเคย แต่กลับเป็นบนชายหาดที่ผืนทรายทอดยาวโค้งเป็นรอยยิ้มขนานไปกับทะเลอันดามัน

๒๐ กิโลเมตรจากตัวเมืองทวายในเขตตะนาวศรีของพม่า คือตลาดบ้านติ่นโบซิก (Thabawseik) แหล่งโปรตีนสำคัญที่หล่อเลี้ยงผู้คนของทวาย เมืองท่าและเมืองค้าขายที่เก่าแก่ที่สุดแห่งหนึ่งในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มาช้านาน

แสงดวงเล็ก ๆ จากไฟฉายและเทียนไขส่องให้เห็นสัตว์ทะเลต่าง ๆ วางแยกประเภทไว้เป็นกอง ๆ ตั้งแต่ปลากอแระ ปลาเก๋า ปลาแดง ปลาทู ปลากะพง ปลากระเบน ปลาปักเป้า ปลาฉลาม ไปจนถึงปูที่ยังเดินไปมาบนพื้นทราย เมื่อเลือกได้แล้วทั้งสาวน้อยสาวใหญ่จะนำปลาใส่ตะกร้าหรือกะละมังที่เตรียมมาเทินขึ้นศีรษะเดินกลับบ้าน สวนทางกับชายหนุ่มคนเรือที่ลำเลียงถังน้ำแข็งหลากสีและข้าวของจำเป็นลงเรือเตรียมออกรอบหาปลาอีกครั้ง

ตลาดแห่งนี้ยังมีพืชผัก ผลไม้ ดอกไม้ เครื่องใช้ไม้สอย และเสื้อผ้าหลากสีสันมากมาย วางจำหน่ายอยู่ใกล้ ๆ กัน เหนือหาดขึ้นไปแลเห็นรถสิบล้อบรรทุกตู้แช่สัญชาติจีนหลายคันจอดรออยู่ไม่ไกล พออนุมานได้ว่าที่นี่มิได้เป็นเพียงแหล่งอาหารเลี้ยงปากท้องชาวทวายเท่านั้น แต่ยังเป็นตลาดอาหารทะเลเพื่อการส่งออกอีกด้วย

ภายหลังการจัดตั้งทวายเป็นเขตพื้นที่เศรษฐกิจพิเศษตามข้อตกลงกับรัฐบาลไทยตั้งแต่ปี ๒๕๕๑ เริ่มมีผู้ที่ได้รับผลกระทบจากโครงการก่อสร้างในนาม “การพัฒนา” มากขึ้น จนนำไปสู่ข้อถกเถียงในวงกว้าง โดยมากมักมองการพัฒนาในฐานะ “ปีศาจ” ผู้ทำลายความสงบงดงามและความอุดมสมบูรณ์ของชุมชนท้องถิ่น แต่จากการเข้าไปสัมผัสและพูดคุยกับผู้คนที่นั่น กลับกลายเป็นว่าในอีกทางหนึ่ง การพัฒนาเหล่านี้เองคือความหวังของหลาย ๆ คนที่จะได้กลับมาทำงานที่บ้านเกิด

“เมื่อท้องเราหิว จะเอาหัวที่ไหนไปคิดเรื่องการอนุรักษ์” เป็นเสียงสะท้อนอีกด้านจากคนทวาย

บางที แทนที่จะคิดต่อต้านการพัฒนาในฐานะปีศาจร้ายอย่างเดียว อาจถึงเวลาต้องช่วยกันหาหนทางอยู่ร่วมกับความเปลี่ยนแปลงที่กำลังเกิดขึ้นให้ได้ เช่นจะควบคุมและส่งเสริมการพัฒนาให้สอดคล้องกับแนวทางการอนุรักษ์ชุมชนวัฒนธรรมท้องถิ่นและทรัพยากรธรรมชาติ เพื่อสร้างความสมดุลและความยั่งยืนได้อย่างไร ?