ภัควดี วีระภาสพงษ์
เมื่อเดือนสิงหาคมศกก่อน เหตุการณ์เล็กๆ เหตุการณ์หนึ่งกลายเป็นข่าวโด่งดังทั่วโลก เด็กหญิงวัยรุ่นอายุสิบห้าชาวสวีเดนชื่อ เกรตา ธูนแบร์ก นั่งประท้วงหน้ารัฐสภาในกรุงสตอกโฮล์มทุกวันติดต่อกันเป็นเวลาสามสัปดาห์ เธอเรียกร้องให้นักการเมืองหันมาสนใจปัญหาความเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศและแก้ไขปัญหานี้อย่างจริงจัง เธอนั่งประท้วงเช่นนี้จนถึงวันที่ 9 กันยายน ซึ่งเป็นวันเลือกตั้งสมาชิกรัฐสภาแห่งชาติ หลังจากนั้น เกรตากลับไปเรียนหนังสือสัปดาห์ละ 4 วันและยืนยันจะมานั่งประท้วงทุกวันศุกร์
สวีเดนเป็นประเทศที่พอจะอวดได้ว่ามีกฎหมายด้านสภาพภูมิอากาศที่ก้าวหน้าที่สุดประเทศหนึ่งในโลก เมื่อสองปีที่แล้วนี้เอง สวีเดนเพิ่งประกาศนโยบายตั้งเป้าให้ประเทศเป็น “รัฐสวัสดิการปลอดเชื้อเพลิงฟอสซิลประเทศแรกในโลก” กระนั้นก็ตาม นอกจากการรณรงค์ปิดไฟปิดน้ำและแยกขยะแล้ว ภาคการเมืองยังขาดวิสัยทัศน์และความใส่ใจจริงจังต่อปัญหาดังกล่าว ทั้งๆ ที่สวีเดนประสบปัญหาร้ายแรงจากคลื่นความร้อนและไฟป่ารุนแรงในเดือนกรกฎาคมที่ผ่านมา
ความได้เปรียบของเด็กพิเศษ
เกรตาเป็นลูกสาวคนโตของมาลีนา แอร์นมาน นักร้องอุปรากรผู้มีชื่อเสียงโด่งดัง คุณพ่อชื่อสวันเต ธูนแบร์ก นักแสดงผู้สืบเชื้อสายมาจากสวันเต อาร์เรนีอุส นักวิทยาศาสตร์ที่ได้รับรางวัลโนเบลสาขาเคมีในปี 1903 อีกทั้งเป็นนักวิทยาศาสตร์คนแรกที่คำนวณผลกระทบเรือนกระจกจากการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์
คุณแม่มาลีนาเคยเขียนหนังสือบรรยายถึงการที่ครอบครัวต้องเผชิญกับปัญหาที่ลูกสาวของเธอทั้งสองคนเป็นเด็กพิเศษ เกรตาและน้องสาวเป็นเด็กออทิสติกกลุ่มอาการแอสเพอร์เกอร์ แต่เรื่องนี้ไม่มีผลต่อสติปัญญาของเกรตา เมื่อมองในแง่หนึ่ง มันเป็นข้อได้เปรียบด้วยซ้ำ “ฉันมองโลกจากอีกมุมหนึ่งที่แตกต่างออกไปเล็กน้อย ฉันมีความสนใจพิเศษ คนที่มีลักษณะออทิสติกมักมีความสนใจในเรื่องใดเรื่องหนึ่งเป็นพิเศษ” เกรตาให้สัมภาษณ์เป็นภาษาอังกฤษด้วยน้ำเสียงฉะฉาน “ฉันสามารถทำเรื่องเดิมซ้ำๆ ได้นานนับชั่วโมง”
เกรตาเริ่มมีความสนใจเป็นพิเศษต่อปัญหาโลกร้อนตั้งแต่อายุแค่ 9 ขวบ เธอค้นคว้าปัญหานี้เป็นเวลา 6 ปี เธอเลิกกินเนื้อสัตว์และซื้อข้าวของเฉพาะที่จำเป็น ในปี 2558 เธอเลิกเดินทางด้วยเครื่องบิน ความเอาจริงเอาจังของเธอทำให้พ่อกับแม่ปฏิบัติตาม คุณแม่มาลีนายอมทิ้งความก้าวหน้าทางอาชีพในระดับนานาชาติ เธอเลิกเดินทางด้วยเครื่องบินตามอย่างลูกสาว ครอบครัวธูนแบร์กหันมาใช้พลังงานแสงอาทิตย์ ใช้จักรยาน ใช้รถยนต์ไฟฟ้าต่อเมื่อจำเป็นและปลูกผักกินเอง 
การกระทำสำคัญกว่าคำพูด
เกรตารู้สึกว่าความร้ายแรงของปัญหาโลกร้อนกลับไม่ได้รับความสนใจเท่าที่ควรจากสังคมส่วนใหญ่ โดยเฉพาะผู้มีอำนาจทางการเมือง เธอต้องการเรียกร้องให้นักการเมืองและรัฐบาลสนใจเรื่องนี้มากขึ้น เกรตาได้รับแรงบันดาลใจจากการประท้วงของนักเรียนไฮสกูลในสหรัฐอเมริกาสืบเนื่องจากปัญหาการกราดยิงในโรงเรียนปาร์กแลนด์ ดังนั้น เธอจึงตัดสินใจไปนั่งประท้วงหน้ารัฐสภา เธอนั่งเงียบๆ บนขั้นบันไดหิน แจกใบปลิวข้อความว่า “ฉันทำแบบนี้เพราะพวกคุณผู้ใหญ่ทั้งหลายทิ้งปฏิกูลไว้ให้อนาคตของฉัน”
แน่นอน พ่อแม่ของเธออยากให้เธอเลิกประท้วงและไปโรงเรียนมากกว่า แต่พวกเขาก็เคารพการตัดสินใจของเธอ พ่อของเกรตาย้ำเตือนว่า เธอต้องยอมรับผลกระทบที่จะตามมา รวมทั้งต้องมีข้อมูลที่ถูกต้องชัดเจนในการตอบคำถาม ส่วนครูที่โรงเรียนก็ละล้าละลัง เกรตาบอกว่า “ในฐานะประชาชน ครูคิดว่าสิ่งที่ฉันทำเป็นเรื่องดี แต่ในฐานะครู พวกเขาก็ต้องพูดว่าฉันควรหยุดได้แล้ว”
เมื่อการนั่งประท้วงของเธอกลายเป็นข่าวดังในสวีเดนและแพร่ไปทั่วโลก มันสร้างผลกระทบที่น่าสนใจหลายอย่าง ทั้งในแง่บทบาททางการเมืองของเยาวชน ศักยภาพทางการเมืองของบุคคลที่มีระบบทางสมองแตกต่างจากคนธรรมดาทั่วไป ชื่อของเกรตาเริ่มเป็นที่ติดปากทุกบ้านในสวีเดน รวมทั้งประเด็นปัญหาการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศด้วย การประท้วงของเกรตาส่งผลให้พรรคกรีนในสวีเดนได้รับเสียงสนับสนุนเพิ่มขึ้น
เกรตาเป็นแรงบันดาลใจให้เยาวชนนักเรียนทั่วโลกออกมาประท้วงเพื่อเรียกร้องโลกเย็น ทั้งในออสเตรเลีย สหราชอาณาจักร เบลเยียม สหรัฐอเมริกาและญี่ปุ่น เกรตายินดีกับเรื่องนี้มาก “มันพิสูจน์ว่าไม่มีใครเล็กจ้อยเกินไปจนสร้างความเปลี่ยนแปลงไม่ได้”
ในเดือนธันวาคม 2561 เกรตาและเยาวชนอีกหลายคนได้รับเชิญให้เข้าร่วมการประชุมของสหประชาชาติว่าด้วยปัญหาการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศในประเทศโปแลนด์ เกรตากับพ่อยอมเสียเวลาขับรถยนต์ไฟฟ้าไปจากสวีเดนโดยไม่เดินทางด้วยเครื่องบิน เธอกล่าวตรงไปตรงมาต่อหน้าผู้นำประเทศทั่วโลกว่า “เพราะผู้นำของเราประพฤติตัวเหมือนเด็ก เราจึงต้องแบกรับความรับผิดชอบที่พวกผู้ใหญ่ควรทำมาตั้งนานแล้ว”
รูปประกอบ
- https://www.newyorker.com/news/our-columnists/the-fifteen-year-old-climate-activist-who-is-demanding-a-new-kind-of-politics
- https://www.theguardian.com/science/2018/sep/01/swedish-15-year-old-cutting-class-to-fight-the-climate-crisis
- https://edition.cnn.com/2018/11/30/australia/australia-school-climate-strike-scli-intl/index.html?no-st=1544693676
- https://www.theguardian.com/environment/2018/dec/04/leaders-like-children-school-strike-founder-greta-thunberg-tells-un-climate-summit
