จักรพันธุ์ กังวาฬ์
สเปนเป็นประเทศที่ค่อนข้างขาดแคลนกฎหมายเกี่ยวกับหนี้สิน อีกทั้งกระบวนการพิจารณาคดีที่จะทำให้เจ้าหนี้ได้รับคืนเงินกู้จากลูกหนี้ก็ชักช้าและวกวน ดังนั้นบริษัทรับทวงหนี้จึงคิดค้นวิธีการทวงหนี้ที่ได้ผลกว่าเดิม โดยอิงกับอุปนิสัยชาวสเปนที่มักหวาดกลัวการถูกดูหมิ่นเหยียดหยามในที่สาธารณะ ด้วยการส่งพนักงานแต่งกายชุดประหลาดไปทวงหนี้เพื่อให้ลูกหนี้เสียหน้าและอับอาย
วิธีการทวงหนี้แบบนี้เกิดขึ้นในทศวรรษ ๑๙๘๐ เมื่อบริษัท Cobrador del Frac ริเริ่มส่งพนักงานผูกเนกไทดำและขับรถติดตราสัญลักษณ์ของบริษัทขนาดใหญ่สะดุดตาผู้คนไปทวงหนี้ ก่อนที่บริษัทอื่นจะทำตามและพัฒนารูปแบบไปไกลกว่าเดิม
ทุกวันนี้บริษัทรับทวงหนี้ทั้งหลายในสเปนได้ส่งพนักงานแต่งกายชุดประหลาด เช่น มาทาดอร์ หรือนักสู้วัวกระทิง พระ หน้ากากซอร์โร ตัวตลก พิงก์แพนเทอร์ หรือตัวการ์ตูนไก่ ตระเวนไปตามบ้านหรือที่ทำงานของลูกหนี้ เพื่อให้เพื่อนบ้านหรือเพื่อนร่วมงานรู้ว่าคนคนนี้ติดหนี้อยู่
ในบางกรณีพนักงานทวงหนี้ในชุดตัวประหลาดจะไม่พูดอะไรสักคำ แต่เฝ้าคอยเดินตามลูกหนี้เป้าหมายไปตลอดทั้งวันตามท้องถนน หรือเข้าไปนั่งโต๊ะติดกับลูกหนี้ในภัตตาคาร
“ในประเทศนี้ คนเป็นหนี้ถูกกระทำเหมือนเป็นอาชญากร” เป็นคำกล่าวของวีลา สตรีชาวเมืองบาร์-เซโลนาวัย ๔๙ ปีที่ติดหนี้จำนองทรัพย์สินกับธนาคาร เธอเพิ่งได้รับโทรศัพท์จากบริษัทรับทวงหนี้ว่าจะมีมาทาดอร์ ๓ คนมาหาเธอถึงห้องพักที่อพาร์ตเมนต์
“ฉันเป็นคนจริงจัง” เธอกล่าว “เมื่อเจอเหตุการณ์แบบนี้ทำให้ฉันเจ็บปวดจริง ๆ”
ขณะนี้รัฐบาลสเปนกำลังจะออกกฎหมายใหม่เพื่อควบคุมการทวงหนี้ด้วยวิธีดังกล่าว เพราะเห็นว่าเป็นการละเมิดศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์และคุกคามความเป็นส่วนตัวของประชาชน
อย่างไรก็ตาม ศัตรูที่แท้จริงของขบวนการตัวประหลาดทวงหนี้อาจไม่ใช่กฎหมายใหม่ แต่คือสำนึกเกี่ยวกับความอายในสังคมชาวสเปนที่เริ่มเปลี่ยนแปลงไป ดังที่ลูกหนี้รายหนึ่งเขียนบรรยายความรู้สึกผ่านอินเทอร์เน็ตไว้ว่า
“ตอนแรกผมกลัวว่าหัวใจตัวเองจะระเบิดออกมานอกอกเมื่อพนักงานทวงหนี้มาถึง แต่วันต่อมาผมตัดสินใจว่า ต่อให้พวกนั้นแห่กันมาทั้งบริษัท ผมก็จะเมินเฉยไม่สนใจ”
ขณะที่วีลาก็เตรียมสายยางไว้ฉีดน้ำใส่พวกมาทาดอร์ที่จะมาหาเธอถึงอพาร์ตเมนต์
“ฉันติดหนี้ แต่ฉันไม่ละอายเรื่องนี้อีก” เธอกล่าว “พวกนั้นต่างหากจะต้องอับอาย”
