รู้หรือ (ไม่) รู้

ดอกไม้ของนายนีโม่

เรามักพบปลาการ์ตูน (clownfish) ตัวน้อยน่ารักคลอเคลียคู่กับดอกไม้ทะเล (sea anemone) แสนสวยเสมอ
ไม่เว้นแม้ในอนิเมชั่นเรื่องดัง Finding Nemo นี่เป็นพฤติกรรมที่สัตว์สองชนิดต่างพึ่งพากันอย่างถ้อยทีถ้อยอาศัยแบบที่นักวิทยาศาสตร์เรียกว่า symbiosis

ทั้งนี้เพราะดอกไม้ทะเลมีหนวดยาวมากมายพลิ้วไหวไปตามกระแสน้ำ ขณะที่ส่วนร่างยึดติดกับโขดหินหรือปะการังเอาไว้ หนวดที่เห็นอ่อนนุ่มนี้เป็นอวัยวะสำคัญที่ดอกไม้ทะเลใช้หาอาหาร บริเวณปลายหนวดเต็มไปด้วยเข็มพิษจำนวนมหาศาล เมื่อมีปลาว่ายหลงผ่านมา ดอกไม้ทะเลจะใช้หนวดพิษทิ่มแทงเหยื่อให้เป็นอัมพาต แล้วใช้หนวดจับเข้าปาก
ดังนั้นจึงไม่มีปลาอื่นกล้าว่ายเข้าใกล้ดอกไม้ทะเล ยกเว้นเพียงปลาการ์ตูนที่รู้จักปรับตัวเข้ามาอิงอาศัยได้อย่างปลอดภัย มันเที่ยวว่ายหากินสาหร่ายเล็กๆ อยู่รอบๆ หรือใกล้เคียงกับดอกไม้ทะเล ครั้นพอมีศัตรูมารบกวน ปลาการ์ตูนจะรีบว่ายเข้าไปหลบซ่อนอยู่ในกอดอกไม้ทะเล ซึ่งคงไม่มีปลาตัวใดกล้าย่างกรายตามเข้าไป แต่ถ้ามีปลาหิวโซหรือใจถึงลองเสี่ยงทำเช่นนั้น ก็ไม่พ้นตกเป็นอาหารของดอกไม้ทะเลไปโดยปริยาย กรณีนี้จะถือว่าปลาการ์ตูนมีส่วนล่อเหยื่อมาให้ดอกไม้ทะเลเป็นการตอบแทนก็ได้
ถึงตรงนี้อาจสงสัยว่า แล้วปลาการ์ตูนรอดจากพิษของดอกไม้ทะเลได้อย่างไร ที่จริงปลาการ์ตูนก็ได้รับพิษเช่นกัน แต่มันรู้จักปรับตัว โดยใช้วิธีว่ายเข้าไปสัมผัสกับดอกไม้ทะเลทีละน้อยๆ แล้วถอยออกมา ทำอยู่จนกระทั่งร่างกายสร้างเมือกขึ้นมาคลุมตัว และช่วยป้องกันเข็มพิษดอกไม้ทะเลได้ในที่สุด
สำหรับปลาการ์ตูนจัดอยู่ในกลุ่มเดียวกับพวกปลาสลิดหิน (Pomacentridae) พบอาศัยอยู่ตามแนวปะการังในบริเวณเส้นศูนย์สูตรทั่วโลก มีทั้งหมด ๒๘ ชนิด ในเมืองไทยพบปลาการ์ตูน ๗ ชนิด โดยมีปลาการ์ตูนส้มขาว (Amphiprion ocellaris) หรือเจ้านีโม่เป็นชนิดที่พบบ่อยและคุ้นเคยกันดีที่สุด