รู้หรือ (ไม่) รู้

งานราบรื่น ต้องขึ้นท้าวทั้งสี่

ไปงานบุญงานฉลองแถบภาคเหนือ มักจะเห็นว่าก่อนจัดงานคนเหนือเขาจะปักไม้ วางเครื่องเซ่นที่ใส่ในกระทงกาบกล้วย ซึ่งเรียกว่า สะตวง จำนวนหกอัน เพื่อทำพิธีไหว้ท้าวทั้งสี่ หรือมักเรียกว่า ขึ้นท้าวทั้งสี่

ท้าวทั้งสี่คือใคร แล้วทำไมต้องไหว้ ?

ได้ความว่าคนล้านนานั้นนับถือท้าวที่สี่ ซึ่งก็คือ ท้าวจตุโลกบาล หรือเทพประจำทิศทั้งสี่ ที่ประดิษฐานอยู่บนสวรรค์ชั้นจตุมหาราช อันมีหน้าที่ในการปกปักรักษาความเรียบร้อยในโลกมนุษย์และเทวโลก ตลอดจนคุ้มครองผู้อยู่ในศีลในธรรมทั้งหลาย ท้าวทั้งสี่นี้ประกอบด้วย ท้าวธตรฐ เป็นราชาแห่งคนธรรพ์ และเป็นเทพประจำทิศตะวันออก ท้าววิรุฬหก ผู้เป็นใหญ่ในหมู่กุมภัณฑ์ มีหน้าที่อารักขาทิศใต้ ท้าววิรูปักข์ เทวราชาผู้มีนาคเป็นบริวาร ทำหน้าที่ปกปักรักษาทิศตะวันตก และสุดท้ายคือ ท้าวเวสสุวรรณ หรือบ้างก็เรียก ท้าวกุเวร เป็นราชาธิบดีของยักษ์ทั้งหลาย พิทักษ์รักษาทิศเหนือ
เมื่อคนล้านนาจะจัดงานใดๆ ขึ้น มักทำพิธีขึ้นท้าวทั้งสี่ สวดอัญเชิญให้มาคุ้มครองรักษางานนั้นให้ราบรื่นไร้อุปสรรคปัญหา หรือในวันปากปี คือวันที่ ๑๖ เมษายนของทุกปี คนเหนือก็นิยมอัญเชิญท้าวทั้งสี่มาป้องกันเคหสถานของตนในขวบปีใหม่ด้วย
อย่างไรก็ดีแม้จะเรียกพิธีว่า ขึ้นท้าวทั้งสี่ แต่ทางปฏิบัติยังต้องทำสะตวงบูชาอัญเชิญพระอินทร์ ซึ่งต้องตั้งไว้ตรงกลางข้างบนสุด ด้วยเป็นเทพสูงสุดในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์และจตุมหาราช กับแม่พระธรณี ที่เป็นเทพธิดาอันรักษาพื้นแผ่นดิน สะตวงจึงถูกตั้งไว้โคนเสา เพื่อให้ทุกทิศทางได้รับการปกปักรักษาจากทวยเทพ