รู้หรือ (ไม่) รู้

ข้าวเม่า ไม่ใช่ข้าวตอก

ในงานบุญวันสารท ขนมที่ชาวบ้านภาคกลางนิยมทำในงานก็คือ กระยาสารท ซึ่งมีส่วนผสมของข้าว ได้แก่ ข้าวเม่าและข้าวตอก ข้าวทั้งสองชนิดนี้หลายคนมักเข้าใจผิดว่าเป็นอย่างเดียวกัน จริง ๆ แล้วไม่ใช่เลย ข้าวตอก หรือที่บางท้องถิ่นเรียก ข้าวแตก หรือข้าวตอกแตก เป็นการนำข้าวเปลือกของข้าวเหนียวมาแช่น้ำ แล้วเอาไปคั่วให้แตกออกเป็นดอกบาน ก่อนนำไปทำขนมต่าง ๆ ส่วน ข้าวเม่า ทำจากข้าวเหนียวเมล็ดอ่อนที่ใกล้จะสุกมาคั่วไฟร้อน ๆ จนสุกดี และหอมกรุ่นกลิ่นควันไฟ จึงนำไปลงครกกระเดื่องตำให้เปลือกหลุดออกจากเมล็ด จะได้ข้าวเม่าเมล็ดแบน นำไปทำขนมต่าง ๆ ต่อไป

คำว่า “เม่า” นี้ พระยาอนุมานราชธนอธิบายว่า น่าจะเป็นคำเดียวกับคำว่า “มาง” ในภาษาอาหม ที่แปลว่า ทุบหรือตำให้เป็นแผ่นบาง ข้าวเม่าก็น่าจะหมายถึง ข้าวที่ทุบให้แบน