๑ กันยายน ที่ผ่านมา เป็นวันครบรอบ ๑๙ ปี การเสียชีวิตของคุณสืบ นาคะเสถียร อดีตหัวหน้าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง
หากแกยังมีชีวิตอยู่ถึงวันนี้และยังรับราชการอยู่ในกรมป่าไม้ ก็คงใกล้จะเกษียณอายุราชการแล้ว โชคดีหน่อยก็อาจจะมีความก้าวหน้าทางอาชีพได้เป็นระดับรองอธิบดี หรือหากลาออกไปเป็นอาจารย์ นักวิชาการตามมหาวิทยาลัย อาจจะได้เป็นรศ.หรือ ตำแหน่งคณบดี แต่คนในสังคมคงไม่มีใครรู้จักมากเท่ากับตอนเสียชีวิตด้วยวัย ๔๑ ปี กลายเป็นตำนานแห่งวงการนักอนุรักษ์ในเมืองไทย
ลองนึกย้อนกลับไประยะเวลา ๑๙ ปี น่าจะเนิ่นนานพอที่จะทำให้สังคมลืมเลือนคนเด่นคนดัง หรือผู้มีชื่อเสียงที่เคยเป็นข่าวทางหน้าหนังสือพิมพ์ ไม่ว่าคนเหล่านั้นจะเคยประกอบคุณงามความดีมากน้อยเพียงใด
แต่ที่ผ่านมาดูเหมือนสมมุติฐานนี้อาจจะต้องยกเว้นกับคุณสืบ นาคะเสถียร เพราะแม้ว่าเวลาผ่านไปร่วมยี่สิบปี แต่วันที่ ๑ กันยายนของทุกปี ยังมีคนจำนวนมากรำลึกถึงเสมอ ในป่าห้วยขาแข้ง มีการจัดงานรำลึกหน้าอนุสาวรีย์ของท่าน มีการจัดงานตามรั้วมหาวิทยาลัย จัดคอนเสิร์ต จัดอภิปรายรำลึกและสืบทอดเจตนารมณ์ สื่อมวลชนยังรายงานข่าว แม้ว่าจะไม่คึกคักเท่ากับอดีตที่ผ่านมา
ตามความเห็นของผม ในบรรดาสามัญชนที่ทำประโยชน์ให้สังคมไทย ไม่ได้บวชเป็นพระภิกษุ ไม่ได้มีตำแหน่งใหญ่โต ตอนมีชีวิตอยู่ก็ไม่ได้มีชื่อเสียงโด่งดัง แต่เมื่อตายไปแล้วกลับอยู่ในใจของคนจำนวนมากกลายเป็นตำนานที่เล่าขาน มีสองท่าน คือคุณสืบ นาคะเสถียร และ คุณจิตร ภูมิศักดิ์ นักคิด นักเขียนและนักปฏิวัติคนสำคัญของเมืองไทย
สองท่านนี้อายุห่างกันเกือบยี่สิบปี สืบเกิดปีพ.ศ. ๒๔๙๒ เป็นศิษย์เก่าคณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และจิตรเกิดปีพ.ศ. ๒๔๗๓ เป็นศิษย์เก่าคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย แต่ทั้งคู่มีอะไรหลายอย่างคล้ายกัน
ทั้งคู่ตายในวัยไล่เลี่ยกัน สืบตายในปีพ.ศ. ๒๕๓๓ ด้วยวัย ๔๑ ปี และ จิตร ตายในปีพ.ศ. ๒๕๐๙ ด้วยวัย ๓๖ ปี เรียกได้ว่าท่านทั้งสองตายในวัยหนุ่มแน่นที่ยังทำงานได้อีกนาน
การตายของท่านก็ล้วนสร้างความสะเทือนใจให้กับผู้คนในสังคมจำนวนมาก คุณสืบตั้งใจยิงตัวตายในบ้านพักกลางป่าห้วยขาแข้ง ไม่มีใครทราบสาเหตุแน่ชัด แต่สันนิษฐานว่าเมื่อเขาทำงานอย่างเต็มที่แล้ว แต่ไม่สามารถรับผิดชอบกับภารกิจอันใหญ่หลวงในการปกป้องชีวิตสัตว์ป่าและผืนป่าในห้วยขาแข้งได้สำเร็จ จึงประกาศให้คนในสังคมได้รับรู้ถึงปัญหาการตัดไม้ทำลายป่า ด้วยเสียงปืนนัดหนึ่งในราวป่าห้วยขาแข้งที่ดังขึ้นในรุ่งสางของวันที่ ๑ กันยายน
ส่วนจิตร ภูมิศักดิ์ นักคิด นักเขียนคนสำคัญผู้ต่อสู้กับเผด็จการมาตั้งแต่เรียนหนังสือในรั้วมหาวิทยาลัย จนกระทั่งถูกจับกุมคุมขังในเรือนจำหลายปี และตัดสินใจเข้าป่าจับอาวุธต่อสู้กับอำนาจเผด็จการทหารตามอุดมคติสุดท้ายถูกเจ้าหน้าที่ลอบสังหารอย่างทารุณในชนบททางภาคอีสาน
มรดกที่สืบ นาคะเสถียรทิ้งไว้ให้กับอนุชนรุ่นหลังคือ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้งและเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรที่ยูเนสโกได้ประกาศรับรองให้เป็นมรดกโลกทางธรรมชาติ และการปลุกจิตสำนึกในการอนุรักษ์ธรรมชาติของคนในสังคม ที่ยังตกทอดมาจนถึงปัจจุบัน
ทุกครั้งที่คนเห็นภาพคุณสืบ กำลังปั๊มหัวใจของกวางที่เขาพยายามช่วยชีวิตบนเรือในอ่างเก็บน้ำเขื่อนเชี่ยวหลาน แต่ไม่สำเร็จ น้ำตาแทบจะไหลรินด้วยความสะเทือนใจ
มรดกที่จิตร ภูมิศักดิ์ทิ้งไว้ให้กับอนุชนรุ่นหลังคือ งานเขียนทางประวัติศาสตร์ บทกวี และบทเพลงอันมีคุณค่าจำนวนมหาศาล สร้างความสงสัยให้กับคนทั่วไปว่า ท่านสร้างงานคุณภาพขนาดนี้ออกมาได้อย่างไร ทั้ง ๆที่ถูกจองจำอยู่ในคุกด้วยซ้ำ
ทุกครั้งที่เสียงเพลง แสงดาวแห่งศรัทธา ดังขึ้น มันมีพลังอย่างมหัศจรรย์ ปลุกกำลังใจของผู้คนที่กำลังถดถอยให้แข็งแกร่ง ลุกขึ้นอีกครั้งหนึ่ง จิตร จรดปากกาแต่งเพลงนี้ขณะมองลอดกรงขังเห็นดาวประกายฟ้าอยู่
ประวัติการต่อสู้และชีวิตของท่านทั้งสองคนที่ไม่ได้มีชีวิตอย่างสุขสบาย ยากลำบากมาโดยตลอด แทบจะไม่มีทรัพย์สินติดตัว แต่กลับสร้างแรงบันดาลใจให้กับคนรุ่นหลัง กลายเป็นตำนานและเรื่องเล่าขานไปอีกนานแสนนาน ในฐานะวีรบุรุษสามัญชน ผู้เลือกที่จะต่อสู้ตามอุดมคติในสิ่งที่เขาเชื่อ ไม่ยอมจำนนต่ออุปสรรคใด ๆ แม้จะเอาชีวิตเข้าแลก ขณะที่คนจำนวนมากเลือกที่จะเอาอุดมคติใส่ลิ้นชัก ยอมจำนนต่ออำนาจ ยศ สรรเสริญ
ชีวิตเป็นของเราทุกคน เรามีสิทธิ์เลือกเดินว่าจะไปทางใด
Comments
Pingback: Tweets that mention จิตร กับ สืบ | -- Topsy.com
มันเป็นเรื่องที่ดี ที่ชีวิตของใครสักคนหนึ่ง จะเป็นแบบอย่างการดำเนินชีวิตให้กับใครอีกหลายๆ คนในรุ่นต่อๆ มา…
สำหรับลุงจิตร มุกเพิ่งอ่านประวัติท่านจากหนังสือบางเล่มที่เพิ่งซื้อหามา หลังจากที่กลับจากงานคอนเสิร์ตวันนั้น หลายปีก่อนกว่ามุกจะอ่านเรื่องราวของท่านมหาตมะ คานธี จากหนังสือเล่มหนาๆ ที่ซื้อมาพิงข้างฝาไว้ตั้งนานได้จบ ก็หยิบเข้าหยิบออกจากชั้นอยู่หลายทีทีเดียว เหตุเพราะไม่มีสมาธิอย่างแท้จริงที่จะซึมซับเรื่องราวนั้นๆ (เรียกว่า ‘ไม่อิน’ ก็คงจะได้กระมัง)
เรื่องของเช ก็เพิ่งจะอ่านจากหนังสือที่เพิ่งหามาหลังจากที่ดู Motorcycle Diaries จบไป…
มุก (สรุปเอาเอง) ว่าผู้ยิ่งใหญ่ (และทำความดีเกินหน้าเกินตาคนอื่น) มักจะอายุสั้น …
วันก่อนดูข่าวข้นคนข่าว พี่กนกเชิญใครมามุกก็จำไม่ได้เสียแล้ว แต่ท่านบอกว่า ท่านชอบอ่านและสะสมหนังสืองานศพ …
คนที่ตายไม่เคยมีใครเป็นคนไม่ดี…
ในหนังสืองานศพจะกล่าวถึงแต่คุณงามความดีของคนที่จากไป…
พี่จอบว่า หนังสืองานศพของลุงหมัก กับอาแม้ว จะมีแต่คุณงามความดีที่พอจะเป็นแบบอย่างให้คนรุ่นหลังก้าวเดินตามมั๊ยอ่ะคับ??
ปล.คิดถึงพี่จอบจัง…
มันเป็นเรื่องที่ดี ที่ชีวิตของใครสักคนหนึ่ง จะเป็นแบบอย่างการดำเนินชีวิตให้กับใครอีกหลายๆ คนในรุ่นต่อๆ มา…
สำหรับลุงจิตร มุกเพิ่งอ่านประวัติท่านจากหนังสือบางเล่มที่เพิ่งซื้อหามา หลังจากที่กลับจากงานคอนเสิร์ตวันนั้น หลายปีก่อนกว่ามุกจะอ่านเรื่องราวของท่านมหาตมะ คานธี จากหนังสือเล่มหนาๆ ที่ซื้อมาพิงข้างฝาไว้ตั้งนานได้จบ ก็หยิบเข้าหยิบออกจากชั้นอยู่หลายทีทีเดียว เหตุเพราะไม่มีสมาธิอย่างแท้จริงที่จะซึมซับเรื่องราวนั้นๆ (เรียกว่า ‘ไม่อิน’ ก็คงจะได้กระมัง)
เรื่องของเช ก็เพิ่งจะอ่านจากหนังสือที่เพิ่งหามาหลังจากที่ดู Motorcycle Diaries จบไป…
มุก (สรุปเอาเอง) ว่าผู้ยิ่งใหญ่ (และทำความดีเกินหน้าเกินตาคนอื่น) มักจะอายุสั้น …
วันก่อนดูข่าวข้นคนข่าว พี่กนกเชิญใครมามุกก็จำไม่ได้เสียแล้ว แต่ท่านบอกว่า ท่านชอบอ่านและสะสมหนังสืองานศพ …
คนที่ตายไม่เคยมีใครเป็นคนไม่ดี…
ในหนังสืองานศพจะกล่าวถึงแต่คุณงามความดีของคนที่จากไป…
พี่จอบว่า หนังสืองานศพของลุงหมัก กับอาแม้ว จะมีแต่คุณงามความดีที่พอจะเป็นแบบอย่างให้คนรุ่นหลังก้าวเดินตามมั๊ยอ่ะคับ??
ปล.คิดถึงพี่จอบจังคับ… 😳
ทำไมพยายามคอมเมนท์แล้วมันไม่ได้อ่ะคับ 😥
ขออภัยครับ คิดว่าระบบมันทำการตรวจสอบผู้ใช้ที่มีอีเมล์ใหม่ หรือไม่ตรงตามเงื่อนไข ตอนนี้ผมเพิ่งอนุมัติการลงครับ
Dear Khun Wanchai,
I am writing to extend my profound thanks for your comment on the marketing event with wild animal at the Emporium. Please do know that I fully agree with you that it is a sad and unsensible campaign that we all should stop going to the Emporium.
I am sure Khun Sueb praises your action from the heaven. He has been my hero and will always be.
Again, thanks so much.
vanna
อ่าน วันนี้ในอดีต 28 พฤศจิกา 2496 นิสิตจุฬาในขณะนั้น คุณจิตร ถูกจับโยนบกจนหมดสติ ช่างน่าอดสูจริงๆ
ผ่านมา 50 กว่าปีแล้ว แต่แบบอย่างทางความคิดของคุณจิตร ยังเป็นที่กล่าวถึงไม่เสื่อมคลาย น่ายกย่องจริงๆ
เกือบ 20 ปีแล้วนะครับ
กระสุนนัดนั้นยังดังก้องอยู่เลย….
อ่านเรื่องของคุณ สืบ นาคะเสถียร ทีไร ไม่ขนลุก ก็น้ำตาไหล
และก็เป็นคนหนึ่งที่รู้สึกสะเทือนใจทุกครั้งที่เห็นภาพคุณสืบ กำลังปั๊มหัวใจของกวางบนเรือในอ่างเก็บน้ำเขื่อนเชี่ยวหลาน
ด้วยความเคารพแด่คุณ..สืบ นาคะเสถียร