ป่าชายเลนผืนสุดท้ายของภูเก็ต

ไปภูเก็ตหนล่าสุด แทบไม่น่าเชื่อว่า จะเห็นป่าชายเลนผืนขนาดใหญ่ ยังหลุดรอดจากการถูกสร้างเป็นโรงแรม หรือรีสอร์ตราคาหรู

พรรคพวกจากโครงการลูกโลกสีเขียว พาเราไปล่องดูป่าชายเลนแถวคลองบางลา โดยนั่งเรือหัวโทง เรือชนิดนี้เป็นเรือประมงท้องถิ่นของภาคใต้ โดยเฉพาะด้านฝั่งทะเลอันดามัน  ลักษณะเป็นเรือขนาดเล็กประมาณ ๗-๘ เมตร หัวเรือสูงงอนขึ้นไปบรรจบกับทวนหัวที่ยื่นสูงขึ้นมา  นั่งแล้วได้กลิ่นอายลูกทะเลแบบอันดามัน  เช่นเดียวกัน หากมาล่องเรือแถวอ่าวปัตตานี ต้องใช้เรือกอและออกทอดแหตามริมฝั่ง

ป่าชายเลนคลองบางลาอยู่ในอำเภอถลาง ชาวบ้านขับเรือแล่นไปตามคลอง เห็นต้นโกงกางใบเล็ก ใบใหญ่ขึ้นหนาแน่นสองฟากฝั่ง สลับกับต้นแสมดำ แสมขาว  ต้นลำพู  ต้นตะบูน หากโชคดีอาจจะได้เห็นนากขึ้นมาเล่นน้ำ  เราสังเกตเห็นน้ำกำลังเริ่มลง  สักพักฟ้าก็ครึ้มเมฆ ไม่นานฝนเดือนสิบก็โปรยลงมา กลิ่นน้ำทะเล กลิ่นโคลนโชยขึ้นจมูก เราแหงนหน้าขึ้นมองฟ้าให้หยาดฝนสาดใบหน้าจนฉ่ำใจก่อนจะสะบัดหน้าให้ละอองน้ำพุ่งกระจาย  ไม่ได้สัมผัสบรรยากาศแบบนี้มานาน

พอฝนซาลง  ปูดำตัวน้อย ๆเริ่มโผล่ขึ้นมาจากรูตามหาดโคลน เห็นชาวบ้านย่ำโคลนมาวางลอบ วางตาข่ายดักปลา ความอุดมสมบูรณ์ของป่าชายเลนผืนนี้ประมาณ ๑,๒๐๐ ไร่ ที่ชาวบางลาช่วยกันรักษาทำให้บริเวณนี้เป็นแหล่งอาหารสำคัญของชุมชนชาวบางลา มีทั้งปลาทราย ปลากระบอก กุ้ง หอย หลายชนิด

เรานึกงง ๆว่า ป่าชายเลนผืนนี้หลุดรอดจากการทำเป็นนากุ้ง หรือรีสอร์ตได้อย่างไร

ป่าชายเลนคลองบางลา คือส่วนหนึ่งของป่าสงวนแห่งชาติป่าเลนคลองท่าเรือ ในอดีตเคยมีพื้นที่ร่วมสามพันกว่าไร่ แต่ได้ถูกบุกรุกมาโดยตลอด จากความต้องการที่ดินราคาแพงมหาศาลในเกาะภูเก็ต อิทธิพลของเงินตราและอำนาจของบุคคลในเครื่องแบบทำให้พื้นที่ป่าสงวนกลายเป็นที่ดินมีเอกสารสิทธิ์ถูกต้องตามกฎหมาย  หน่วยงานราชการไม่สามารถปกป้องผืนป่าแห่งนี้ได้ ป่าถูกเปลี่ยนเป็นนากุ้งมากขึ้นเรื่อย ๆ  สุดท้ายชาวบ้านบางลาทนไม่ได้ ลุกขึ้นมาปกป้องผืนป่าแห่งนี้ด้วยตัวเอง เพราะหวังพึ่งราชการไม่ไหว และประกาศให้เป็นป่าชุมชน เมื่อยี่สิบกว่าปีก่อน จนสามารถรักษาป่าชายเลนไว้ได้พันกว่าไร่มาจนถึงปัจจุบัน

หากไม่ประกาศเป็นป่าชุมชน ป่านนี้ป่าชายเลนคลองบางลาคงเปลี่ยนเป็นนากุ้ง เหลือแต่ชื่อเป็นอนุสรณ์

แต่กว่าจะปกป้องป่าผืนนี้มาได้ ชาวบ้านบางลาต้องสู้กับนายทุนจากข้างนอกอย่างแสนสาหัส เพราะวันดีคืนดีนายทุนก็มาอ้างว่าตัวเองมีเอกสารสิทธิ์ในเขตป่าสงวนแห่งชาติ  ชาวบ้านรวมตัวปิดถนนประท้วงและต่อสู้อย่างทรหดมานานหลายปี สุดท้ายทางนายอำเภอถลางก็คัดค้านการออกเอกสารสิทธิ์ให้กับนายทุน สามารถหยุดการบุกรุกของกลุ่มทุนจากภายนอกได้สำเร็จ  ผลก็คือแกนนำหลายคนถูกนายทุนฟ้องกลับเป็นจำเลยในข้อหาบุกรุก ซึ่งปัจจุบันเรื่องยังอยู่ในการพิจารณาของศาล

ชาวบ้านยังหนาว ๆร้อน ๆ อยู่ว่าจะเอาคอขึ้นเขียง แล้วลูกเมียจะอยู่อย่างไรหากถูกพิพากษาว่าติดคุกติดตาราง แต่ถึงตอนนี้ก็ต้องเดินหน้าสู้กันต่อไป

เมื่อสู้เพื่อให้ป่าอยู่ได้ ชาวบ้านบางลาที่ส่วนใหญ่เป็นชาวมุสลิม ได้ตั้งกฎในการรักษาป่าชุมชนอย่างเข็มแข็ง  ห้ามตัดไม้เพื่อการค้าขาย การใช้ไม้จากป่าชายเลนต้องมีการขออนุญาตจากคณะกรรมการป่าชายเลน มีการตรวจสอบถึงความจำเป็นในการใช้ไม้ และหากได้รับอนุมัติแล้ว ตัดหนึ่งต้นต้องปลูกใหม่หนึ่งต้น  หากใครทำผิดกฎ นอกจากจะถูกปรับแล้ว ผู้นั้นจะไม่มีสิทธิใช้ป่าชายเลนอีกต่อไป

คนขับเรือบอกว่า ตอนคลื่นยักษ์สึนามิถล่มเกาะภูเก็ต พวกเขาเพิ่งประจักษ์ถึงความมหัศจรรย์ของป่าชายเลน เพราะป่าแห่งนี้ช่วยปกป้องหมู่บ้านของพวกเขาที่อยู่ลึกเข้าไปไม่ค่อยเสียหายมาก และป่าชายเลนก็ไม่ได้ถูกคลื่นยักษ์กลืนหายไป ปลอดภัยราวกับไม่เกิดอะไรขึ้น  ทำให้ชาวบ้านหวงแหนป่าชายเลนแห่งนี้มากขึ้นกว่าเดิม

ทุกวันนี้ป่าชายเลนขนาดใหญ่ผืนสุดท้ายบนเกาะภูเก็ตแห่งนี้แม้จะอยู่รอดปลอดภัย แต่ภัยคุกคามจากทุนกลุ่มใหญ่กำลังคืบคลานเข้ามาอย่างเงียบ ๆ

เรือแล่นไปสักพัก ชาวบ้านชี้ให้ดูฟากฝั่งหนึ่งของลำคลองที่โดนถางเตียน บอกว่าที่ตรงนี้เคยเป็นป่าสงวนมาก่อนแต่อยู่นอกพื้นที่ป่าชุมชนที่ชาวบ้านดูแล โดยใช้คูคลองเป็นตัวบอกอาณาเขต  ตอนนี้กลายเป็นนากุ้งกุลา มีคนจากข้างนอกเข้ามาจับจอง และแว่วมาว่ากำลังจะมีการขายให้กลุ่มทุนจากภายนอกหลายร้อยไร่ เพื่อเตรียมทำเป็นรีสอร์ตหรูที่มีท่าเทียบเรือยอร์ช

พอเรือแล่นออกปากอ่าวลมแรงขึ้น  เห็นเกาะเล็ก เกาะน้อย ทิวทัศน์งามตานัก คนขับเรือบอกว่า ในบรรดาอ่าวบนเกาะภูเก็ตแล้ว ภูมิประเทศบริเวณนี้เหมาะอย่างยิ่งที่จะเป็นที่จอดเรือ เหมาะสมต่อการจอดเรือหลบพายุ

เรามองไปทางด้านเหนือของอ่าวที่เรียกว่า แหลมยามู เห็นมีการก่อสร้างขนาดใหญ่ ชาวบ้านบอกว่าบริเวณนั้นถูกซื้อขายกันเป็นที่ดินแปลงใหญ่ โดยกลุ่มทุนจากสิงคโปร์ เพื่อสร้างโรงแรมระดับหรู และสร้างรีสอร์ตให้กับคนต่างชาติทำสัญญาเช่าซื้อหลายสิบปี ราคาหลังละเกือบร้อยล้านบาท เพราะวิวแถวนี้งดงามมาก

ขณะที่มองไปด้านใต้ของอ่าว ป่าชายเลนที่ถูกบุกรุกจากกลุ่มทุนในประเทศ กำลังจะเปลี่ยนเป็นรีสอร์ตหรูพร้อมท่าเทียบเรือยอร์ค พื้นที่ป่าชายเลนผืนนี้จึงอยู่ท่ามกลางคีมเหล็กสองด้าน ที่ค่อย ๆ บีบให้ป่าชายเลนค่อย ๆหมดไป  ด้วยคำพูดสวยหรูว่า เพื่อการพัฒนา

ทุกวันนี้ป่าชายเลนพันกว่าไร่ที่ชาวบ้านบางลาใช้ชีวิตเป็นเดิมพัน กำลังเผชิญกับภัยคุกคามที่น่ากลัวมากขึ้นเรื่อย ๆ จนไม่แน่ใจว่าป่าชายเลนผืนสุดท้ายที่ยชาวบ้านช่วยกันดูแล จะต้านทานกระแสการท่องเที่ยว และการพัฒนาที่ดินบนเกาะภูเก็ตได้อีกนานเท่าใด ที่ผ่านมาแกนนำในละแวกนั้นคือคุณจุรินทร์ ราชพล แกนนำกลุ่ม อนุรักษ์ป่าชายเลน ตำบลป่าคลอก อำเภอถลาง ที่หาญกล้าขึ้นมาต่อสู้เพื่อป่าชายเลน ก็ถูกลอบสังหารอย่างโหดร้าย และทุกวันนี้ฆาตกรยังลอยนวลอยู่

ต้องขอคารวะจิตใจของชาวบ้านบางลาพันกว่าคน ท่ามกลางราคาที่ดินที่แพงกว่าทองในเกาะภูเก็ต มีการบุกรุกพื้นที่ป่ากันแทบทุกแห่ง แต่คนบางลายังไม่ยอมถอดใจ หรือถือโอกาสบุกรุกป่าชายเลน และเอามาขายเสียเอง ยังยืนหยัดปกป้องป่าผืนสุดท้ายแห่งนี้

คนบางลาส่วนใหญ่เป็นชาวมุสลิม รายได้พออยู่พอกิน แต่การอนุรักษ์ป่าชายเลนของพวกเขามักจะไม่ค่อยได้รับความร่วมมือจากหน่วยราชการ เพราะความแตกต่างกันทางด้านศาสนา

ล่าสุดคณะกรรมการรางวัลลูกโลกสีเขียวประจำปีนี้ ได้ตัดสินให้ชุมชนแห่งบ้านบางลา ได้รางวัลชุมชนดีเด่นแห่งปี เพื่อเป็นกำลังใจให้กับการต่อสู้ของพวกเขา

พอกลับมาขึ้นฝั่ง ผมถามผู้ใหญ่บางคนว่า อะไรเป็นแรงบันดาลใจให้ยังกล้าเสี่ยงชีวิตดูแลผืนป่าแห่งนี้ คำตอบคือ การต่อสู้ที่ผ่านมาทำให้เขารู้ทราบดีว่า ป่าอยู่ได้ คนก็อยู่ได้จริง ๆ

ขณะที่กลุ่มคนหนุ่มคนสาวรักษ์ป่าบ้านบางลา ตอบว่า ป่าแห่งนี้มีตำนานของคนรุ่นพ่อรุ่นแม่ที่ต่อสู้มาอย่างยาวนาน พ่อของเพื่อนยังต้องเดินทางไปศาลอยู่เป็นประจำ  การปกป้องป่าจึงเป็นหน้าที่ของคนรุ่นเขา

ป่าไม่ได้มีไว้เพื่อขาย เพราะไม่มีใครเป็นเจ้าของ

การต่อสู้ของชาวบ้านบางลาคงต้องดูกันอีกนาน เพราะชาวบ้านกลุ่มเล็ก ๆนี้ ทรหดอดทนราวกับป่าชายเลนยามเจอคลื่นสึนามิถล่มทีเดียว