กลับไปหน้า สารบัญ
เยี่ยมบ้าน ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช
จักรพันธุ์ กังวาฬ : รายงานและถ่ายภาพ
   ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช เป็นผู้มีบทบาทในสังคมไทย ทั้งในฐานะนายกรัฐมนตรี นักการเมืองระดับผู้นำ นักคิด นักเขียน นักหนังสือพิมพ์ และศิลปิน เมื่อท่านล่วงลับไปแล้ว ก็ทิ้งผลงานที่มีคุณค่าไว้เป็นจำนวนมาก สิ่งหนึ่งที่คงไว้เป็นอนุสรณ์ให้ระลึกถึงบุคคลสำคัญผู้นี้ ก็คือบ้านซอยสวนพลูที่ท่านพักอาศัยเป็นเวลากว่า ๔๐ ปี
 
      บ้าน ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช ตั้งอยู่เลขที่ ๑๙ ซอยพระพินิจ ถนนสาทรใต้ หลังจากเจ้าของบ้านถึงแก่อสัญกรรมเมื่อปลายปี ๒๕๓๘ ตัวบ้านก็อยู่ในสภาพทรุดโทรม มูลนิธิคึกฤทธิ์ ๘๐ ในพระราชูปถัมภ์ของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี จึงได้ขออนุญาต ม.ล. รองฤทธิ์ ปราโมช เจ้าของบ้านคนปัจจุบัน จัดการซ่อมแซมบ้านให้อยู่ในสภาพเดิม เพื่อเปิดให้บุคคลทั่วไปเข้าชม กระทั่งวันที่ ๑๕ ตุลาคม ๒๕๔๓ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทรงเป็นองค์ประธานในพิธีเปิดบ้าน ม.ร.ว. คึกฤทธิ์อย่างเป็นทางการ
    บ้าน ม.ร.ว. คึกฤทธิ์เป็นหมู่เรือนไทย ปลูกสร้างตั้งแต่ พ.ศ. ๒๕๐๓ ประกอบด้วยเรือนไม้สักขนาดต่าง ๆ กันห้าเรือน และหอนก มีนอกชานเรือนเชื่อมถึงกันตลอด ใต้ถุนโปร่ง เมื่อขึ้นบันไดด้านหน้า ทางขวามือเป็นเรือนประธาน คือเรือนหลังแรกที่ซื้อมาจากเสาชิงช้า เป็นเรือนระดับคหบดี ประณีตงดงามกว่าหลังอื่น เรียกกันว่าเรือนคุณย่า ใช้สำหรับเป็นเรือนรับแขก ด้านซ้ายมือของบันไดเป็นเรือนที่ใช้เป็นห้องนอน ด้านตรงข้ามเป็นเรือนที่ใช้เป็นห้องหนังสือ ทั้งสองหลังเป็นเรือนไทยภาคกลาง ที่ได้มาจากอำเภอผักไห่ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ภายหลังเจ้าของบ้านได้สร้างเรือนเล็กอีกสองหลัง กระหนาบอยู่ซ้ายขวาของเรือนรับแขก หลังหนึ่งเป็นหอพระ และอีกหลังเป็นเรือนที่ใช้นั่งเล่น ตรงข้ามกับเรือนรับแขก เป็นศาลาเล็กมองลงไปในสวนหลังบ้าน เรียกว่าหอนก และศาลาไทยหลังใหญ่ด้านหน้า แยกออกจากกลุ่มเรือนที่เป็นที่อยู่อาศัย สร้างขึ้นเมื่อท่านเจ้าของได้เข้าอยู่ในบ้านนี้แล้วประมาณ ๑๐ ปี ใช้เป็นสถานที่สำหรับทำพิธีไหว้ครูนาฏศิลป์และดนตรี และต้อนรับแขกคนสำคัญทั้งชาวไทยและต่างประเทศ
      ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ยังเป็นผู้ที่รักต้นไม้เป็นอย่างมาก สวนในบ้านท่านจึงเต็มไปด้วยแมกไม้นานาพันธุ์ เช่น จันทน์กะพ้อ บัวสวรรค์ โสกน้ำ พิกุล แก้ว โมก ลั่นทม ไทรย้อย ราชพฤกษ์ และอื่น ๆ อีกมาก
    การได้เดินชมบ้าน ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ท่ามกลางข้าวของเครื่องใช้ ที่จัดไว้เช่นเดียวกับสมัยท่านยังมีชีวิตอยู่ ย่อมทำให้ผู้ชมได้สัมผัสรับรู้ถึงวิถีชีวิต และรสนิยมของผู้เป็นเจ้าของบ้านได้เป็นอย่างดี เช่นหนังสือต่าง ๆ ที่เก็บรวบรวมไว้ในเรือนห้องหนังสือ วัตถุโบราณล้ำค่า ที่สำคัญก็คือ โต๊ะเขียนหนังสือใต้ถุนเรือนไทยริมบ่อบัว ซึ่ง ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ใช้เป็นที่ผลิตข้อเขียนต่าง ๆ ที่ส่งอิทธิพลต่อสังคมไทย เช่น คอลัมน์ในหนังสือพิมพ์ บทความสารคดี และนวนิยาย รวมทั้งหนังสืออีกเป็นจำนวนมาก 
    หมู่เรือนไทยบ้านของ ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ถือได้ว่าเป็นสถาปัตยกรรมไทยอันทรงคุณค่า ด้วยเป็นเรือนไม้เครื่องสับแบบภาคกลางแท้ ๆ ที่มีเหลือให้ชมน้อยมาก บ้าน ม.ร.ว. คึกฤทธิ์เป็นที่ที่เคยผ่านเหตุการณ์ทั้งดี และร้ายมาอย่างโชกโชน โดยเฉพาะเหตุการณ์ที่เกี่ยวกับด้านการเมือง สมัยที่ท่านเจ้าของบ้านยังมีชีวิตอยู่ ใต้ถุนบ้านซอยสวนพลูมีบุคคลสำคัญเข้าออกมิได้ขาด ทั้งระดับองคมนตรี ข้าราชการ ทหาร รัฐมนตรี นักการเมือง นักข่าว นักหนังสือพิมพ์ และนักศึกษาที่เข้ามาขอความรู้ เคยเป็นสถานที่ปรึกษาข้อการเมืองและไกล่เกลี่ยปัญหาสารพัด
    บ้าน ม.ร.ว. คึกฤทธิ์เปิดให้เข้าชมทุกวันหยุดสุดสัปดาห์และวันนักขัตฤกษ์ ตั้งแต่เวลา ๑๐.๐๐-๑๗.๐๐ น. ค่าเข้าชมคนละ ๕๐ บาท นักเรียนนักศึกษาในเครื่องแบบคนละ ๒๐ บาท เข้าได้ทางถนนสาทรใต้ โดยเข้าซอยสาทร ๓ แล้วเลี้ยวขวาแรกเข้าซอยพระพินิจ  และทางถนนนราธิวาสฯ ซอย ๗ ผู้สนใจสอบถามรายละเอียดได้ที่ โทร. ๒๘๖-๘๑๘๕ และ ๒๘๖-๓๙๐๗