ที่นี่กรุงเทพฯ ๒๐๐๒

ชีวิตในเมืองใหญ่

      "สวัสดีค่ะ ต้องการออกซิเจนกลิ่นไหนดีคะ ถ้าชอบกลิ่นหอม ๆ เย็น ๆ เราขอแนะนำกลิ่นไอซ์เคิล เพราะมีส่วนผสมของยูคาลิปตัส ช่วยให้หายใจโล่งสบายค่ะ" พนักงานประจำร้านออกซิเจนบาร์ บนชั้น ๖ ห้างสรรพสินค้าสยามดิสคัฟเวอรี่ กำลังแนะนำสินค้าของร้านให้แก่ลูกค้าวัยรุ่นกลุ่มหนึ่ง สนนราคาของออกซิเจนอยู่ที่ ๙๕ บาทต่อการสูดออกซิเจน ๒๐ นาที บริการพร้อมน้ำผลไม้หนึ่งแก้ว
      หลังจากเลือกกลิ่นที่ต้องการได้แล้ว แต่ละคนก็แยกย้ายกันไปนั่งรอบ ๆ บาร์ครึ่งวงกลมซึ่งตกแต่งด้วยโทนสีเงิน พนักงานสาวยื่นสายออกซิเจนและหูฟังที่บรรจุอยู่ในถุงพลาสติกให้ลูกค้าคนละชุด พลางอธิบายวิธีใช้
      "เอาด้านที่มีท่อเล็ก ๆ สองท่อใส่จมูกไว้นะคะ ส่วนอีกด้านหนึ่งเราจะเสียบไว้กับขวดออกซิเจน หายใจเข้า-ออกช้า ๆ นะคะ ออกซิเจนจะได้เข้าไปในปอดเต็มที่ อันนี้หูฟังสำหรับฟังเพลงบรรเลงค่ะ ตัวเลขที่เห็นหน้าเคาน์เตอร์คือเวลาในการใช้บริการ จะเริ่มจาก ๒๐ แล้วค่อย ๆ ลดลงจนถึง ๐ พอใกล้หมดเวลาจะมีเสียงร้องเตือน...เชิญตามสบายนะคะ"
      กลุ่มหนุ่มสาวพยักหน้ารับรู้ ลงนั่งสูดออกซิเจนอย่างกระตือรือร้น ฟังเพลงเบา ๆ พร้อมกับจิบน้ำผลไม้อย่างสบายอารมณ์ 
      เมื่อออกจากร้านออกซิเจนบาร์ สมาชิกจับกลุ่มปรึกษากันว่าจะไปต่อที่ไหนดี บางคนอยากดูหนังฮอลลีวูดโปรแกรมใหม่ บางคนอยากแวะอินเทอร์เน็ตคาเฟ่ บางคนอยากเดินดูเสื้อแบรนด์เนม บางคนอยากไปนั่งเล่นที่เซ็นเตอร์พอยต์ สยามสแควร์ บางคนอยากกินพิซซ่า ชาไข่มุก ไก่ทอด ฯลฯ ที่ร้านแฟรนไชส์ต่างประเทศ 

สารพันปัญหา

      ...จะขอทางพาผู้โดยสารไปคลอด ตอนนี้อยู่สะพานกรุงธนฯ มุ่งหน้าไปโรงพยาบาลวชิระ ขอทางด้วยครับ...
      ...มีคนป่วยนอนอยู่หน้าบ้าน ไม่มีญาติ อยากจะให้ทางรายการช่วยติดต่อหาญาติให้ด้วย...
      ...แฟนหาย ชื่อ...หายจากที่นิรันดร์ซิตี้ลาดพร้าว บอกว่าจะไปส่งเพื่อนที่ประตูน้ำแล้วหายไปเลยตั้งแต่วันที่ ๔ เวลาเที่ยง
      ...มีเด็กพลัดหลงกับแม่แถวสีลม
      ...มีเสียงเด็กร้องในพงหญ้าเข้าซอยอาภาภิรมย์ตรงมาแถวหอพักธรรมกุล ถนนรัชโยธิน เข้ามาทางซอยศูนย์ส่งออก มีเจ้าหน้าที่แต่ไม่มีไฟสปอตไลต์ส่อง
      ...แพขนานยนต์ตรงพระประแดงเสียบ่อย ต้องนำแพอีกลำไปดันกลางแม่น้ำ อันตรายมาก และทำบ่อยเกรงว่าจะเกิดอันตราย
      ...ต้องการพาคนไปอดยา
      ...อยากทราบว่าแหล่งขายนมสดที่ขายคู่กับขนมปังสังขยามีขายที่ไหน ผมอยู่แถวเขตบางรัก
      ...เจองูเหลือมตัวใหญ่ จับใส่กระสอบแล้ว แต่ไม่รู้จะไปปล่อยที่ไหน 
      ...สุนัขไม่สบาย กินข้าวไม่ได้ ขาอ่อน เดินไม่ได้ จะทำยังไง
      ...รถมอเตอร์ไซค์หาย ทะเบียน นลธ - ๕๙๑ จอดไว้เกือบถึงแยกถนนจันทน์
      ...อยากทราบว่าคนสติไม่ดี ถ้าฆ่าคนเสียชีวิต จะมีความผิดหรือเปล่า
      ...มีอุบัติเหตุรถยนต์ชนมอเตอร์ไซค์สีแดง ที่ถนนปทุมเสนา
      ...รถเมล์ ปอ. ...ข้างรถเขียน ๗๐๓๐๒๕ ขับรถไม่สุภาพ พอคนแรกลงแล้ว คนที่ ๒ ยังไม่ทันลงก็ขับรถออกไปเกือบทำให้ตกรถ เป็นแบบนี้ประจำ 
      ฯลฯ

      ปัญหาอีกปัญหาหนึ่งที่พบมากในกรุงเทพฯ คือ ขอทาน ซึ่งมาในรูปแบบที่หลากหลายมากขึ้น นอกจากขอทานพิการ ตาบอด แขนขาด้วน แม่ลูกอ่อน คนชรา ที่วางขันนั่งขอเงินกันตามสะพานลอยแล้ว ปัจจุบันยังมีขอทานที่ไม่ได้ใช้ความพิการเรียกร้องความเห็นใจทางสายตา แต่เรียกร้องความเห็นใจด้วย "เรื่องเล่า" ที่สะกิดศีลธรรมในใจคนฟัง อาทิ หญิงชราในชุดดำผู้มาพร้อมกับเรื่องเล่า "มาร่วมงานศพญาติแล้วกระเป๋าตังค์หาย" ชายชรากับเรื่องเล่า "ตามหาลูกไม่พบ" หรือหญิงวัยกลางคนกับเรื่องเล่า "กำลังตั้งครรภ์ได้สามเดือนและถูกสามีทิ้ง" ฯลฯ ไม่มีใครรู้ว่า "เรื่องเล่า" เล่านี้เป็นเรื่องจริงหรือเรื่องลวง แต่หลายคนก็เลือกที่หยิบยื่นเงินให้ หรือไม่ให้เจ้าของเรื่องเล่าเหล่านี้ด้วยเหตุผลต่างกัน 
      ธีรยุทธ บุญมี นักวิชาการด้านสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา เคยพูดถึงปัญหาขอทานในเมืองใหญ่ว่า
      "เมืองใหญ่เป็นเมืองที่มีความขัดแย้งในเชิงศีลธรรม คุณธรรม จริยธรรมสูง เนื่องจากเป็นเมืองซึ่งผู้คนต่างก็เป็นคนแปลกหน้าของกันและกัน เราไม่เข้าใจว่าคนที่เข้ามาหาเรา มาด้วยวัตถุประสงค์อะไร เมื่อเจอคนมาขอความช่วยเหลือ เรามักไม่แน่ใจว่าเป็นของเทียมหรือเปล่า ผมคิดว่าคนจำนวนมากเดี๋ยวนี้ไม่ให้สตางค์ขอทาน ไม่ให้เงินเด็กเล็กที่วิ่งมาขอสตางค์ หรือมาขายอะไรเล็ก ๆ น้อย ๆ หาเงินไปทำกิจกรรมของโรงเรียน นี่เป็นความขัดแย้งทางคุณธรรม เพราะเราไม่มั่นใจ มนุษย์ในเมืองใหญ่จึงต้องสร้างเครื่องมือป้องกันตนเอง ในเชิงจิตใจขึ้นมาเพื่อให้ตัวเองอยู่รอดได้ในสังคมเมืองใหญ่ ซึ่งแต่ละคนก็มีวิธีจัดการกับปัญหาขอทานแตกต่างกันไป" 
      ที่กล่าวมาเป็นเพียงปัญหาส่วนหนึ่งของคนกรุงเทพฯ ๑๐ ล้านคนที่มาอยู่รวมกัน ปัญหาเหล่านี้จะคลี่คลายไปได้ก็ต่อเมื่อทุกคนที่อาศัยอยู่ในเมืองใหญ่แห่งนี้ร่วมมือกันแก้ปัญหา

รับมือกับปัญหา

"สวัสดีครับคุณอัจฉรา ขณะนี้ผู้โดยสารบนรถแท็กซี่ของผม กำลังจะเดินทางไปคลอดลูกที่โรงพยาบาลราชวิถี ผมอยู่บนถนนพหลโยธิน ใกล้ถึงอนุสาวรีย์ชัยฯ แล้ว แต่รถติดมาก กลัวว่าจะไปถึงโรงพยาบาลไม่ทัน ช่วยประสานงานกับเจ้าหน้าที่ตำรวจทำคลอดให้หน่อยครับ"
      "ตกลงค่ะ ทางเราจะประสานงานให้เดี๋ยวนี้ค่ะ"
      ไม่นานนัก เจ้าหน้าที่ตำรวจทำคลอดโครงการพระราชดำริ พร้อมรถมอเตอร์ไซค์สีขาว และเครื่องมือทำคลอดและปฐมพยาบาลเบื้องต้น ก็มาถึงรถแท็กซี่คันดังกล่าว
      "ผมสิบตำรวจโท สนอง ประเมินศิลป์ ตำรวจทำคลอดโครงการพระราชดำริ ผ่านการฝึกทำคลอดมาจากโรงพยาบาลราชวิถีมาแล้ว ผมสามารถช่วยคุณได้ครับ" คุณหมอจำเป็นแนะนำตัวเพื่อให้ว่าที่คุณแม่มั่นใจ
      "อุแว้...อุแว้..." ทารกน้อยเปล่งเสียงร้องหลังจากโผล่หัวลืมตามาดูโลก คุณหมอจำเป็นประคองเด็กน้อยไว้ในอ้อมแขน พลางหยิบอุปกรณ์ทำคลอดในกล่องปฐมพยาบาล ออกมาทำงานตามความรู้ที่ได้อบรมมา เริ่มจากใช้กรรไกรคีมหนีบสายสะดือ ตามด้วยใช้ลูกยางดูดน้ำคร่ำออกจากจมูก ป้องกันทารกสำลักและหายใจไม่ออก เมื่อเห็นทารกปลอดภัยแล้ว จึงห่อตัวทารกด้วยผ้าขนหนูส่งคืนสู่อกแม่ รอรถพยาบาลมารับแม่และเด็กไปตัดสายสะดือ

รื้อฟื้นชุมชนเก่า

      ในช่วงสองสามปีที่ผ่านมา หน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชนมีโครงการทำให้กรุงเทพฯ "สวย" และ "น่าอยู่" หลายโครงการด้วยกัน เช่น การอนุรักษ์ย่านเก่า ปิดถนนให้คนเดิน และจัดทัวร์เที่ยวชมสถานที่สำคัญบริเวณเกาะรัตนโกสินทร์โดยรถบัสสองชั้นเปิดหลังคา
      เป้าหมายหลักที่ใช้เป็นสถานที่จัดกิจกรรมก็คือเขตพระนครชั้นในซึ่งมีสถาปัตยกรรมเก่าแก่มากมาย เป็นที่ตั้งของวังเจ้านายมาตั้งแต่สมัยต้นรัตนโกสินทร์ อาทิ ถนนพระอาทิตย์ตั้งแต่ใต้สะพานสมเด็จพระปิ่นเกล้าไปจนป้อมพระสุเมรุ ก็เรียงรายไปด้วยวังเจ้านายซึ่งอาคารบางหลังยังหลงเหลือและได้รับการอนุรักษ์ไว้ เช่น ตึกของกองทุนเพื่อเด็กแห่งสหประชาชาติ (ยูนิเซฟ) และตึกองค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ (เอฟเอโอ) ตึกทั้งสองหลังเคยเป็นอาคารในบริเวณวังของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนเรศร์วรฤทธิ์ (พระเจ้าน้องยาเธอในรัชกาลที่ ๕) มาแต่เดิม หรือตำหนักพระองค์เจ้าหญิงมนัศสวาสดิ์ ปัจจุบันเป็นที่ทำการพุทธสมาคมแห่งประเทศไทย นอกจากตัวอาคารสถานที่แล้ว หลักฐานอื่นใดที่แสดงร่องรอยของอดีตจะได้รับการอนุรักษ์และ "โปรโมต" ดังเช่นลำพูต้นสุดท้ายในย่านบางลำพู ใกล้ป้อมพระสุเมรุ 
      นอกจากนี้ยังมีย่านเก่าอีกกว่าสิบย่านในเขตพระนคร ซึ่งหลงเหลือร่องรอยของวันวานแต่เพียงชื่อ อาทิ ย่านนางเลิ้ง แหล่งผลิตตุ่มอีเลิ้งในอดีต แม้ปัจจุบันไม่มีตุ่มอีเลิ้งให้เห็นแล้ว แต่ย่านนี้ยังคงมีร้านรวงเก่า ๆ ที่ขายอาหารตำรับดั้งเดิมรสเลิศ ไม่ว่าจะเป็นไส้กรอกปลาแนม ข้าวมันส้มตำ ขนมไทยนานาชนิด ย่านบ้านหม้อซึ่งปัจจุบันเปลี่ยนจากแหล่งปั้นหม้อและภาชนะเครื่องหุงต้มมาเป็นแหล่งขายเพชร อะไหล่เครื่องไฟฟ้า ย่านบ้านบาตร บริเวณถนนบำรุงเมืองและถนนบริพัตร ยังคงมีคนทำบาตรหลงเหลืออยู่บ้าง หรือย่านบ้านดอกไม้ ใกล้ภูเขาทอง ยังคงมีคนผลิตดอกไม้ไฟหลงเหลืออยู่สองสามครอบครัว
      แม้ว่ากระแสการอนุรักษ์ย่านเก่าจะทำให้กรุงเทพฯ น่าอยู่มากยิ่งขึ้น แต่นโยบายและวิธีการจัดการของบางหน่วยงาน ได้สร้างผลกระทบต่อวิถีชีวิตของประชาชน ในบริเวณดังกล่าวด้วย ดังเช่นนโยบายอนุรักษ์เกาะรัตนโกสินทร์ของรัฐบาล ดร. อดุล วิเชียรเจริญ คณะกรรมการกรุงรัตนโกสินทร์ และประธานอนุกรรมการกำกับแผนปฏิบัติการอนุรักษ์ และพัฒนาโครงการกรุงรัตนโกสินทร์ กล่าวถึงแนวทางอนุรักษ์ "ความเก่า" ของเกาะรัตนโกสินทร์ ของคณะกรรมการกรุงรัตนโกสินทร์ซึ่งคณะรัฐมนตรีได้แต่งตั้งเมื่อวันที่ ๔ กรกฎาคม ๒๕๒๑ ว่า

      "เราได้มองหารูปแบบบรรยากาศที่เป็นจุดเด่นของกรุงรัตนโกสินทร์ ซึ่งมีความสำคัญและพึงรักษาไว้ เพื่อยึดเป็นต้นแบบในการอนุรักษ์และพัฒนาทั้งหมด ๒๐ โครงการ โดยเราพิจารณาตั้งแต่ยุคสมัยรัชกาลที่ ๑ ลงมาก็เห็นว่ากรุงรัตนโกสินทร์ช่วงที่มีลักษณะรูปแบบบรรยากาศ ที่ควรจะถือเป็นต้นแบบในการพัฒนา ก็คือช่วงปลายสมัยรัชกาลที่ ๕ ในช่วงนั้นเรามีการติดต่อค้าขายกับต่างชาติ ทำให้ได้รับวัฒนธรรมและสถาปัตยกรรมทางตะวันตกและจีนเข้ามา ส่วนสถาปัตยกรรมดั้งเดิมของไทยก็มีอยู่แล้ว ทั้งพระบรมมหาราชวังและวัดต่าง ๆ แต่ช่วงหลังจากนั้นก็เริ่มมีสิ่งก่อสร้างใหม่ ๆ ที่ไม่น่าดูเกิดขึ้น ทั้งตึกแถวและกิจกรรมต่าง ๆ ซึ่งเป็นการทำลายบรรยากาศที่เงียบสงบ สง่างาม คณะกรรมการฯ จึงเห็นว่ารูปแบบและบรรยากาศของกรุงรัตนโกสินทร์ที่ดี ที่เหมาะสม น่ายึดถือเป็นแบบอย่างหรือแนวทางในการพัฒนาก็คือ ช่วงปลายรัชกาลที่ ๕ เท่านั้น
      "วิธีการจัดการก็คือกระจายความแออัดออกไปและสกัดกั้นไม่ให้เกิดขึ้นอีก พยายามเปิดที่โล่งให้มาก ผลักดันการจราจรที่คับคั่งออกไปนอกบริเวณกรุง กิจกรรมต่าง ๆ ที่สวนทางกับบรรยากาศสมัยรัชกาลที่ ๕ ก็พยายามขจัดไม่ให้มี อย่างเช่น ที่ปากคลองตลาดซึ่งเป็นตลาดค้าส่ง มีรถส่งของวุ่นวายมาก ขยะก็เยอะ ก็จะย้ายออกไปอยู่ที่อื่น ทั้งนี้เพื่อเป็นการลดปัญหาการทรุดตัวของโบราณสถาน อันเกิดจากแรงสั่นสะเทือนจากรถบรรทุกด้วย บริเวณท่าเตียนก็จะปรับรื้ออาคารที่ไม่เหมาะสม หรือก่อให้เกิดความรกรุงรัง เหลือไว้แต่อาคารที่มีเอกลักษณ์หรืออาคารที่สร้างในสมัยรัชกาลที่ ๕ กิจกรรมที่เป็นการค้าส่งก็จะให้เลิก บริเวณแพร่งนรา แพร่งสรรพศาสตร์ ขณะนี้เป็นสลัม เราจะเคลียร์พื้นที่แล้วสร้างอาคารขึ้นใหม่ เพื่อให้มีกิจกรรมที่ส่งเสริมการท่องเที่ยว ถ้าทำได้ตามแนวทางที่วางไว้ทั้ง ๒๐ โครงการ กรุงรัตนโกสินทร์จะกลายเป็นเมืองที่สวยงาม มีพื้นที่เปิดโล่งให้คนมาเดินเล่น พักผ่อน และเรายังจะกำหนดให้บางจุดเป็นศูนย์รวมทางวัฒนธรรม มีการแสดง การละเล่นตามประเพณีวัฒนธรรมไทย" (อ่านรายละเอียดแผนแม่บทฯ กรุงรัตนโกสินทร์ในนิตยสาร สารคดี ฉบับ ๑๙๖)
      นโยบายดังกล่าวได้ก่อให้เกิดกระแสวิพากษ์วิจารณ์จากนักวิชาการด้านสังคมหลายท่าน อาทิ รศ. ศรีศักร วัลลิโภดม นักวิชาการอาวุโส มองว่า
      "เมืองคือความซับซ้อนหลายยุคหลายสมัย สิ่งต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นล้วนมีความหมายต่อประวัติศาสตร์และความเป็นเมือง เมืองเป็นสิ่งที่ไม่หยุดนิ่ง มีความเปลี่ยนแปลง มีคนอยู่ แต่เขากำลังจะไล่คนออกไป เหลือแต่สิ่งก่อสร้าง กรุงเทพฯ ไม่ได้มีมิติของอดีตอย่างเดียว แต่มีมิติของปัจจุบันและอนาคตรวมอยู่ด้วย เมืองคือที่ที่มีมนุษย์อยู่ มีทั้งที่สวยและไม่สวยถึงจะเป็นเมืองมนุษย์"

สร้างชุมชนใหม่ 

      ธีรยุทธ บุญมี เคยเสนอแนวทางการสร้างวัฒนธรรมเมืองขึ้นมาใหม่ในสังคมกรุงเทพฯ ว่า
      "การสร้างวัฒนธรรมเมืองขึ้นมาใหม่อาจสร้างจากสิ่งที่ยังตกค้างอยู่บ้าง หรือสร้างวัฒนธรรมเมืองแบบใหม่จากกลุ่มอาชีพ กลุ่มผู้มีรสนิยมและอุดมคติเดียวกัน เช่น กลุ่มวิ่งเพื่อสุขภาพ กลุ่มอนุรักษ์ธรรมชาติ กลุ่มกีฬา ควรส่งเสริมมิติของความลึกในเชิงความคิด ความงาม ความสัมพันธ์ระหว่างเพื่อนมนุษย์ด้วยกันให้มากขึ้น และพัฒนาจริยธรรมของปัจเจกให้ดีขึ้น ให้มีความรับผิดชอบต่อสังคม กลุ่มต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นมาก็พัฒนาวัฒนธรรมร่วมของตัวเองขึ้นมา แลกเปลี่ยนประสบการณ์กันและกัน ควรส่งเสริมในจุดนี้" ปัจจุบันเราได้เห็นชุมชนหลายชุมชนที่เกิดขึ้นจากความสนใจร่วมกัน เช่น ชุมชนชีวจิต สำหรับผู้ใส่ใจสุขภาพ มีนิตยสาร ชีวจิต เป็นสื่อกลาง ชุมชน จส. ๑๐๐ และชุมชนร่วมด้วยช่วยกัน มีรายการวิทยุเป็นสื่อกลาง หรือชุมชนชายรักชาย มีสถานบันเทิงบนถนนสีลมและนิตยสารประจำกลุ่มเป็นสื่อกลาง เป็นต้น 
      ล่าสุด โครงการปิดถนนสีลมเพื่อประหยัดพลังงาน และส่งเสริมการท่องเที่ยวที่จัดขึ้นระหว่างวันที่ ๑๘ พฤศจิกายน ถึง ๓๑ ธันวาคม ตั้งแต่เที่ยงวันยันเที่ยงคืนทุกวันอาทิตย์ ๒๕๔๔ ภายใต้แคมแปญ "๗ มหัศจรรย์ที่สีลม" เป็นอีกหนึ่งโครงการที่สร้างสีสันให้แก่เมืองกรุงเทพฯ และได้รับความสนใจจากผู้คนมากมาย เนื่องจากกิจกรรมในโครงการนี้ตอบสนองสิ่งที่คนกรุงเทพฯ โหยหาอยู่ลึก ๆ คือ การได้ฟังเพลง เดินชมศิลปวัฒนธรรม เดินเล่น ในบรรยากาศสบาย ๆ 
ขวัญสรวง อติโพธิ์ อาจารย์ประจำคณะสถาปัตยกรรม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าวถึงทิศทางการเจริญเติบโตของกรุงเทพฯ ว่า
      "บางคนอาจคิดว่าเมืองดีไม่ดีอยู่ที่ผังเมือง แต่เอาเข้าจริงแล้วเมืองมันซับซ้อน มีทั้งกายภาพ สังคม เศรษฐกิจ สิ่งแวดล้อม วัฒนธรรม เมืองจะดีต้องมีความรู้ที่จะมองไปข้างหน้าร่วมกันอย่างน้อยสักห้าปี มีการเมืองที่ดี คนในเมืองมาร่วมกันพูดคุย ถกเถียงถึงปัญหาของเมือง เวลาเลือกตั้ง นักการเมืองก็ต้องมีนโยบายจากสิ่งที่ถกเถียงกัน การเมืองและผังเมืองคือลมหายใจของการอยู่ร่วมกันที่แข็งแรง 
      "ชุมชนจะมั่นคงแข็งแรงต้องมีคนอยู่ในชุมชนอย่างต่อเนื่อง แต่คนกรุงเทพฯ จำนวนมากย้ายที่อยู่อาศัยตลอดเวลา ความสัมพันธ์ สายใยในชุมชนจึงไม่ต่อเนื่อง หากต้องการให้ชุมชนที่เพิ่งเกิดใหม่เข้มแข็ง ผู้บริหารเมืองจะต้องสร้างพื้นที่ให้เขาได้มีโอกาสพบปะ พูดคุย วิสาสะกันมากขึ้น เช่น เปิดลานตลาด สวนสาธารณะ สภากาแฟ พอคนได้พูดคุยรู้จักกันมากขึ้นก็จะเริ่มถามถึงอนาคตร่วมกัน พูดคุยถึงปัญหาร่วมกัน พื้นที่สาธารณะเหล่านี้ต้องกระจายเป็นจุด ๆ ตามแหล่งชุมชนสมัยใหม่ เพื่อให้คนเดินทางไปใช้ประโยชน์ได้สะดวก
      "เมืองมันต้องโต เมืองไม่โต เมืองก็ตาย แต่การโตของมันมีสติพอที่จะจัดวางหรือรักษาอะไรที่มันดีไว้ให้ได้ กรุงเทพฯ เป็นเมืองที่ประกอบด้วยการตัดสินใจส่วนตัวของคนเป็นล้าน ๆ คน ต่างคนต่างคิด ไม่ได้มองไปข้างหน้าร่วมกัน หน่วยงานของ กทม. ต่างคนก็ต่างวางแผน ต่างจัดการ จราจรทางหนึ่ง ประปาทางหนึ่ง ไม่มีการวางแผนร่วมกัน ถ้าเรามองภาพรวมกรุงเทพฯ ตอนนี้ ถามว่ามันคืออะไร และข้างหน้ามันจะเป็นยังไง...ไม่มีใครตอบได้" 

ขอขอบคุณ

      คุณนิรันดร์ ชุณหชาติ (เอื้อเฟื้อภาพถ่ายมุมกว้างกรุงเทพฯ "Bangkok and the River of Kings") 
      คณะกรรมการชุมชนบ้านครัวเหนือ
      โครงการสะพานพระราม ๘ สำนักการโยธา กรุงเทพมหานคร
      ศูนย์ควบคุมและสั่งการจราจร บก. ๐๒ กองบังคับการตำรวจจราจร
      ฝ่ายปฏิบัติการพิเศษการจราจร (โครงการพระราชดำริจราจร)
      กองจัดการคุณภาพอากาศและเสียง กรมควบคุมมลพิษ
      กองบัญชาการตำรวจนครบาล
      สวนสันติภาพ
      ผู้อำนวยการเขตบางเขน
      แคลิฟอร์เนีย ฟิตเนส เซ็นเตอร์
      ร้านริเวอร์บาร์
      ร้าน Light House 
      ร้านอ๊อกซิเจนบาร์ มูฟวี่ วอล์ค ดิสคัฟเวอรี่เซ็นเตอร์
      บริษัทระบบขนส่งมวลชนกรุงเทพ จำกัด (มหาชน) 
      การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย
      สถานีวิทยุชุมชน จส. ๑๐๐ 
      สถานีวิทยุชุมชนร่วมด้วยช่วยกัน
      คุณสาวิตรี สิงห์สถิตย์, คุณประนอม หินส้ม, คุณสีประภา สูญราช, คุณมาลี สีดี, คุณศิริพร สอนไชยญาติ
      คุณชนินทร์ โปสาภิวัฒน์
      บริษัท Live Project