ยาคุมฉุกเฉิน...
ดาบสองคม ที่ลูกผู้หญิงควรรู้

  ...เมื่อแผนการคุมกำเนิด ผิดพลาด เช่น ถุงยางรั่ว ลืมกินยา เกินสองวัน นับวันผิด ฯลฯ มีเพศสัมพันธ์ โดยไม่ตั้งใจ หรือถูกข่มขืน "ยาคุมฉุกเฉิน" อาจนับเป็นทางเลือกที่ดี
  ...แต่ในกรณีที่ นอกเหนือไปจากนี้ หากทางเลือกของคุณ ยังคงเป็น ยาคุมฉุกเฉิน ... มีเรื่องอีกมาก ที่คุณต้องรู้
  ...ปัจจุบัน ยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉิน (emergency contraceptive pill) หรือ  "ยาคุมฉุกเฉิน" ซึ่งชื่อของมัน บอกวัตถุประสงค์ ในการใช้ ไว้อย่างชัดเจน ได้ถูกนำมา ใช้ผิดวัตถุประสงค์ มากขึ้น  และข้อมูล ในใบกำกับยาเอง ก็ขัดแย้ง กับผลงานวิจัย ในหลายประเทศ ทั่วโลก ด้วยเหตุนี้ กลุ่มศึกษา ปัญหายา  สถาบันวิจัย ประชากร และสังคม  มหาวิทยาลัยมหิดล   และสภาประชากร (The Population Council) จึงร่วมกัน จัดเวทีประชุม แลกเปลี่ยน ประสบการณ์ ระหว่างนักวิชาการ และผู้สนใจ ขึ้นเมื่อ วันศุกร์ที่ ๑ ตุลาคม ที่ผ่านมา ณ โรงแรม รอยัลริเวอร์   เพื่อเผยแพร่ ข้อมูลที่ถูกต้อง และหาทาง แก้ไขปัญหา ที่เกิดขึ้น โดยมี รศ. ดร. กฤตยา อาชวนิจกุล   และ คุณกนกวรรณ ธราวรรณ เป็นผู้ดำเนินรายการ  ร่วมด้วย วิทยากร จากภาครัฐ และภาคเอกชน

  ...รศ. ดร. กฤตยา กล่าวถึง วัตถุประสงค์ ในการจัดงานสัมมนา ครั้งนี้ว่า
    "ทุกวันนี้ บ้านเราต้องเผชิญกับ ความสูญเสีย จากการทำแท้ง ปีละ มากมายมหาศาล ถ้าเราเอาตัวเลข การทำแท้ง ที่พูดกัน ตั้งแต่เมื่อ ๒๐ ปีก่อน ปีละ ๓ แสนคน คูณค่าใช้จ่ายคนละ ๑ หมื่นบาท ก็เป็นเม็ดเงินถึงปีละ ๓,๐๐๐ ล้านบาท ตัวเลขนี้ ยังไม่รวมถึง ความเสี่ยง ที่ผู้หญิง ต้องเผชิญ กับปัญหา ความไม่ปลอดภัย จากการทำแท้ง ความบอบช้ำ ทางร่างกาย และจิตใจ ที่ประเมินค่าไม่ได้   ดิฉันคิดว่า ถ้าหาก เราให้ความรู้เรื่อง วิธีการใช้ ยาคุมฉุกเฉิน อย่างถูกต้อง ก็น่าจะเป็นทางออกหนึ่ง ของผู้หญิง ที่ไม่พร้อม จะตั้งครรภ์ และไม่ต้องการ ทำแท้ง"

  ...เภสัชกรสามิตร เหลียวเจริญ กล่าวถึงปัญหา ของกลุ่มผู้หญิง ที่ไม่พร้อมตั้งครรภ์ว่า
  ...ทุกวันนี้ มีผู้หญิงที่ไม่พร้อม ตั้งครรภ์ มาขอคำปรึกษา ที่ร้านของผม มากขึ้นเรื่อย ๆ พอถามว่า ทำไมถึงปล่อย ให้เกิดภาวะ อย่างนี้ คำตอบ ที่ได้รับ ทำให้รู้ว่า ผู้หญิงหลายคน ขาดความรู้ เรื่องการคุมกำเนิด ที่ถูกต้อง และบางคน ก็ได้รับข้อมูล ที่คลาดเคลื่อน เกี่ยวกับยาคุมฉุกเฉิน เช่น เข้าใจว่ายาคุมฉุกเฉิน มีประสิทธิภาพ เทียบเท่ายาคุมธรรมดา โดยจะกินกี่ครั้งก็ได้ แต่ต้องกินหนึ่งเม็ด ภายในหนึ่งชั่วโมง หลังมีเพศสัมพันธ์ ความเข้าใจผิด เหล่านี้เป็นสาเหตุสำคัญ ที่ทำให้ ผู้หญิงตั้งครรภ์ ไม่พึงประสงค์Ž
  ...ขณะที่ผลงานวิจัย ในหลายประเทศ ระบุว่า ต้องกินยา ทั้งหมดสองครั้ง ครั้งละหนึ่งเม็ด แต่ข้อมูล ในใบกำกับยา ที่มีขาย ในบ้านเรา กลับระบุ ให้กินเพียงหนึ่งเม็ด ภายในหนึ่งชั่วโมง หลังจาก มีเพศสัมพันธ์ โดยที่ไม่มีผลงานวิจัย ยืนยันถึงประสิทธิภาพ ของยาแต่อย่างใด (ทั้งนี้จากงานวิจัยของ สงวน ลือเกียรติบัณฑิต ซึ่งทำการศึกษาปัญหา เกี่ยวกับ การใช้ยาคุมกำเนิด หลังร่วมเพศ พบว่า ข้อมูลในใบกำกับยา ดังกล่าว มาจากงานวิจัย ของผู้ผลิต เพียงชิ้นเดียวเท่านั้น)   ด้วยเหตุนี้ ผู้ใช้ยา ส่วนใหญ่ จึงเข้าใจว่า หากกินยา หลังร่วมเพศ เกินหนึ่งชั่วโมง ยาจะไม่ได้ผล หลายคน จึงปล่อยเลยตามเลย จนแน่ใจ ว่าตั้งครรภ์แล้ว ค่อยกินยาขับหรือทำแท้ง ทั้งที่ หากทราบข้อมูล การใช้ยา ที่ชัดเจน ถูกต้อง เพียงพอ   คือรู้ว่ายาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉิน สามารถป้องกัน การตั้งครรภ์ ได้ภายในระยะเวลา ๗๒ ชั่วโมงหลังร่วมเพศ และรู้ถึงวิธีการ ใช้ยาที่ถูกต้อง คือต้องกินสองครั้ง ครั้งละหนึ่งเม็ด ตามเวลาที่กำหนด ซึ่งจะทำให้ ยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉิน ทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ ก็จะไม่ก่อ ให้เกิดปัญหา การตั้งครรภ์ ไม่พึงประสงค์ จนต้องมาจัดการ แก้ปัญหาเฉพาะหน้า กันภายหลัง

  ...นอกจาก การกินยาเม็ด คุมกำเนิดฉุกเฉิน แล้ว วิธีคุมกำเนิดฉุกเฉิน อีกแบบหนึ่ง ที่ใช้ได้ เมื่อถึงคราวจำเป็น คือ การกินยาคุม แบบธรรมดา แต่เพิ่มปริมาณมากขึ้น อาจารย์รวงทิพย์ ธัญพิสิฐ จากภาควิชา เภสัชศาสตร์สังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย อธิบายถึง วิธีกินยา แบบนี้ว่า
    "ตามปรกติ ยาคุมแบบธรรมดา จะมีฮอร์โมน อยู่ในระดับต่ำ แต่สามารถ ป้องกันการตั้งครรภ์ได้ โดยต้องกินทุกวัน ถ้าต้องการกิน เพื่อคุมกำเนิด แบบฉุกเฉิน จะต้อง เพิ่มปริมาณยา เป็นสอง หรือสามเม็ด เพื่อให้ ปริมาณฮอร์โมน สูงเท่า ๆ กับ ยาคุมฉุกเฉิน แบบเม็ดเดียว แต่ผู้ใช้ยา ควรศึกษา ให้ดีก่อน เพิ่มปริมาณยา เพราะ ยาคุมแบบธรรมดา แต่ละยี่ห้อ มีปริมาณฮอร์โมน ในยาแต่ละเม็ด ไม่เท่ากัน"
    ปัญหาที่น่าเป็นห่วง ในขณะนี้ คือ จำนวนผู้ใช้ยา ผิดวัตถุประสงค์ หรือไม่ได้ใช้ ในกรณีฉุกเฉิน เพิ่มมากขึ้น อย่างเห็นได้ชัด จากงานวิจัย ของ สงวน ลือเกียรติบัณฑิต   ซึ่งทำการสอบถาม ผู้ใช้ยา จำนวน ๖๐ คน พบว่า กลุ่มตัวอย่าง ใช้ยาเฉลี่ย เดือนละ ๓.๖ เม็ด   ซึ่งแสดงว่า กลุ่มตัวอย่าง ใช้ยา อยู่เป็นประจำ ไม่ได้ใช้ ในกรณีฉุกเฉิน ตามที่ควรจะเป็น นายแพทย์มงคล ณ สงขลา กล่าวถึงสถานการณ์การใช้ยาคุมฉุกเฉินในปัจจุบันว่า
    "เพื่อนหลายคน ที่เปิดร้านขายยา เล่าให้ฟังว่า ทุกวันนี้ มีคนใช้ยาตัวนี้ กันอย่างแพร่หลาย โดยเฉพาะ ในหมู่วัยรุ่น ที่น่าตกใจ ก็คือ คนซื้อกลับเป็นผู้ชาย ซึ่งไม่ใช่คนกิน ส่วนผู้หญิง ซึ่งเป็นคนกิน กลับไม่ได้ซื้อ"

    สาเหตุหนึ่ง ที่ผู้ชายจำนวนมาก หันมาซื้อ ยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉิน ให้คู่นอนของตน มาจากทัศนคติไม่ดี เกี่ยวกับถุงยางอนามัย ที่ว่า "ใช้แล้วไม่เป็นธรรมชาติ"   หรือ "ถุงยาง เหมาะสำหรับโสเภณี"   บ้างก็อ้างว่า ถุงยางอนามัย เป็นสัญลักษณ์ ของความไม่ไว้เนื้อ เชื่อใจกัน แต่จากประสบการณ์ ของอดีตนักเที่ยว ซึ่งเข้าร่วมสัมมนา ครั้งนี้ด้วย พบว่า เหตุผลหนึ่ง ที่ผู้ชาย นิยมใช้วิธีนี้ ก็คือ สะดวกดี     ผลจากทัศนคติดังกล่าว ผู้หญิง จึงตกอยู่ในอันตราย โดยไม่รู้ตัว เพราะ การกินยาเม็ดคุมกำเนิดฉุกเฉิน บ่อยครั้ง ทำให้ผู้หญิงได้รับฮอร์โมน บางตัวสูงเกินไป ซึ่งก่อให้เกิด ผลข้างเคียง มากมาย และการมีเพศสัมพันธ์ โดยไม่ใช้ ถุงยางอนามัย ยังทำให้เสี่ยง ต่อการติดเชื้อเอดส์ ง่ายขึ้นด้วย ผู้เข้าร่วมสัมมนา ท่านหนึ่ง เล่าประสบการณ์ จากการทำงาน กับกลุ่มผู้ใช้แรงงาน ในโรงงานให้ฟังว่า
    "เดี๋ยวนี้ แฟชั่นยอดฮิต ของผู้ชาย ในโรงงาน คือ พกยาคุมฉุกเฉิน ติดกระเป๋า ตลอดเวลา เขาบอกว่า เพศสัมพันธ์ เกิดขึ้นได้ โดยไม่คาดฝัน ไม่เลือกสถานที่ และไม่เลือกเวลา ดิฉันถามเขาว่า เวลาให้ผู้หญิงกิน พูดว่าอย่างไร เขาบอกว่า จะอ้างว่า เป็นยาบำรุง พอให้กิน บ่อยครั้งผู้หญิงเริ่มสงสัย ก็เปลี่ยนเป็น ใช้วิธีอื่นแทน"

    อาจารย์สำลี ใจดี จากกลุ่มศึกษาปัญหายา กล่าวถึงผลข้างเคียง ที่จะเกิดขึ้น กับผู้ใช้ยาว่า
  ..."งานวิจัย เมื่อปีที่แล้ว ได้ผลออกมาว่า ยาตัวนี้ มีผลข้างเคียงมากมาย ทั้งคลื่นไส้อาเจียน ปวดหัว ประจำเดือนมามาก หรือน้อยเกินไป ซึม ง่วง ท้องเสีย ทั้งยังพบว่า มีอัตราเสี่ยงที่จะเกิด มะเร็งเต้านมด้วย ผู้หญิง ที่กินยาตัวนี้ มากเกินไป อาจเป็นอันตราย อย่างคาดไม่ถึง เพราะยาตัวนี้ ผลิตขึ้นมา สำหรับกรณีฉุกเฉิน ไม่ใช่สำหรับ ใช้เป็นประจำ"
  ...ในงานสัมมนาครั้งนี้   วิทยากรได้สรุป แนวทางการแก้ไขปัญหา เกี่ยวกับเม็ดยาคุมกำเนิดฉุกเฉินว่า ควรเรียกร้อง ให้สำนักงาน คณะกรรมการ อาหาร และยา แก้ไข ใบกำกับยา ให้ถูกต้อง โดยเร็วที่สุด และองค์กร ต่าง ๆ ทั้งภาครัฐ และเอกชน อาทิ กระทรวง สาธารณสุข องค์กรพัฒนาเอกชน ร้านขายยา และสื่อมวลชน จะต้องช่วยกัน เผยแพร่ข้อมูล ที่ถูกต้อง สู่ประชาชน เพื่อลดอันตราย จากการใช้ยาพร่ำเพรื่อ รวมทั้งเผยแพร่ ยานี้ให้เป็นที่รู้จัก ในฐานะ ที่เป็นทางเลือกหนึ่ง สำหรับผู้หญิง ที่ไม่พร้อมตั้งครรภ์ แต่อยู่ใน กรณีฉุกเฉินจริง ๆ