Page 178 - Skd 381-2559-11
P. 178
โลกใบใหม่ ภัควด ี วีระภาสพงษ์
พน้ื ทภี่ าคเหนอื ของประเทศเคนยาเตม็ ไปดว้ ยการฆา่ ฟนั ทงั้ จากความขดั แยง้ ระหว่างชาตพิ นั ธ ์ุ
ระหว่างกลมุ่ และระหวา่ งศาสนา การปลน้ ขม่ ขนื สงั หารหม ู่ แทบจะเปน็ เรอื่ งราวในชวี ติ ประจำ� วนั
ความยากจน ไรก้ ารศกึ ษา และประเพณดี งั้ เดมิ อนั โหดรา้ ย เชน่ การขลบิ อวยั วะเพศผหู้ ญงิ ยงั ปฏบิ ตั กิ นั ทว่ั ไป
ฟตุ บอลเพอื่ สนั ตภิ าพ
และสทิ ธขิ องผหู้ ญงิ
“มันเป็นพื้นท่ีท่ีเด็กวัยรุ่นหาปืนอาก้า-๔๗ (AK-47) ได้ง่ายกว่า “ยิงเพื่อประต ู ไม่ใชเ่ พื่อฆา่ ”
การศกึ ษา” ฟาตมู า อบั ดลุ คาดรี ์ อาดาน (Fatuma Abdulkadir Adan)
เคยกล่าว เธอคือนักกิจกรรมสตรีผู้ก่อตั้งองค์กร Horn of Africa ฟาตูมาชอบฟุตบอลมาแต่ไหนแต่ไร แต่เธอไม่ได้รับอนุญาต
Development Initiative (HODI) และโครงการ “ยงิ เพอ่ื ประต ู ไมใ่ ชเ่ พอื่ ใหเ้ ล่นในสังคมทเ่ี คร่งครัดประเพณ ี เธอจงึ เกดิ แนวคิดทจ่ี ะใช้ฟตุ บอล
ฆ่า” (“Shoot to score, not to kill”) ซ่ึงใช้ฟุตบอลเป็นส่ือสันติภาพ เป็นเคร่ืองมือเสริมสร้างสันติภาพในหมู่เด็กผู้ชายและส่งเสริมสิทธิกับ
และสร้างเสรมิ สิทธิของผหู้ ญิง ความมน่ั ใจตวั เองใหเ้ ดก็ ผู้หญงิ
จากนกั กฎหมายกลายเป็นนกั กจิ กรรม หลังเกิดเหตุสังหารหมู่ระหว่างสองชาติพันธุ์ที่เธอสืบเช้ือสาย
ฟาตูมาเร่ิมคิดว่าเธอน่าจะใช้ฟุตบอลสร้างสัมพันธภาพและสันติภาพ
ฟาตูมาเกิดเม่ือปี ๒๕๒๑ ภูมิล�ำเนาอยู่ที่เขตมาร์ซาบิต ระหว่างเยาวชนชาย ฟุตบอลเป็นกีฬาที่ได้รับความนิยมมากใน
(Marsabit) ซ่ึงเคยเกิดการสังหารหมู่ระหว่างกลุ่มชาติพันธุ์โบรานา เคนยา “เราเคยชินกับเสียงปืน” ฟาตูมากล่าวด้วยสุ้มเสียงแผ่วเบา
(Borana) กับกาบรา (Gabra) เมอื่ ปี ๒๕๔๘ ในดนิ แดนทผี่ หู้ ญิงอายุ นมุ่ นวล “ฉนั รวู้ า่ หนมุ่ ๆ รกั ฟตุ บอล และเมอื่ ไรทที่ มี อยา่ งแมนเชสเตอร์
แค่ ๑๒ ปีถูกบังคับให้ออกจากโรงเรียนมาแต่งงาน ฟาตูมาโชคดีที่มี ยไู นเตด็ และอาร์เซนอลลงสนาม วนั นัน้ เสียงปนื จะน้อยกวา่ ปรกติ”
พ่อเป็นครูและเล็งเห็นความส�ำคัญของการศึกษา เธอจบทางด้าน
กฎหมายจากมหาวิทยาลัยในเคนยาภาคตะวันตกและเคยฝึกงาน เธอจึงริเริ่มโครงการ “ยิงเพื่อประตู ไม่ใช่เพ่ือฆ่า” ซึ่งเป็น
๖ เดือนในบริษัทกฎหมายท่ีเมืองมอมบาซา แต่แทนท่ีจะแสวงหา โครงการที่เส่ียงกับความปลอดภัยส่วนตัวของเธอไม่น้อย เธอจัดการ
ความรุ่งเรืองด้านงานอาชีพในเมืองใหญ่ ฟาตูมากลับรู้สึกว่าน่ันไม่ใช่ แขง่ ขนั ทบี่ างครงั้ เปน็ การปะทะระหวา่ งสองทมี ทม่ี าจากชาตพิ นั ธท์ุ เี่ ปน็
คำ� ตอบส�ำหรบั ชวี ติ เธอจึงตัดสนิ ใจกลับบ้านที่มาร์ซาบติ คขู่ ดั แยง้ กนั ฟาตมู าตอ้ งใชก้ ลวธิ ตี า่ ง ๆ ปอ้ งกนั ไมใ่ หเ้ ดก็ ผชู้ ายเหลา่ นี้
เปลี่ยนเกมฟุตบอลจนกลายเป็นสงครามกลางสนาม “นักฟุตบอลจะ
นอกจากใช้ความรู้กฎหมายเพื่อช่วยเหลือคนยากจนแล้ว โดนใบแดงถ้าทำ� ความผิดซ�้ำ ๆ” เธอเล่า “แต่ในไม่ช้าเราก็ตระหนักว่า
ฟาตมู าตอ้ งการทำ� กจิ กรรมดา้ นสนั ตภิ าพและลดความขดั แยง้ ระหวา่ ง เด็กผู้ชายภูมิใจกับการถูกลงโทษ พวกเขาพยายามให้ตัวเองได้ใบ
ชาติพันธุ์ต่าง ๆ น่ีอาจไม่ใช่เร่ืองบังเอิญ เพราะพ่อแม่เธอมาจากกลุ่ม ‘รางวัล’ นี้ดว้ ยการทำ� ใหอ้ ีกฝา่ ยหัวแตกหรือกระดูกหัก”
ชาติพันธุ์โบรานาและกาบราที่เป็นคู่อาฆาตกัน มิหน�ำซ�้ำเธอยัง
แตง่ งานกบั สามที มี่ าจากชาตพิ นั ธเ์ุ รนดลิ ล ์ (Rendille) ดว้ ย ในป ี ๒๕๔๖ ฟาตูมาจึงออกแบบกติกาท่ีให้คะแนน “สันติภาพ” แก่ความ
ฟาตมู ากอ่ ตงั้ องคก์ ร Horn of Africa Development Initiative (HODI) มีน�้ำใจนักกีฬาและความประพฤติท่ีดีในสนามนอกเหนือแต้มจาก
เพื่อสนับสนุนการพัฒนาในพ้ืนท่ีภาคเหนือของประเทศเคนยา รวมทั้ง การยิงประตู ฟุตบอลที่นี่เปล่ียนกติกาใหม่ ไม่แจกใบแดงใบเหลือง
ปกปอ้ งและหนนุ เสรมิ สทิ ธมิ นษุ ยชน โดยตงั้ อยบู่ นหลกั สำ� คญั สปี่ ระการ เมื่อท�ำฟาวล์ แต่แจกใบเขียวและขนมให้นักกีฬาที่ปฏิบัติตามกติกา
คอื การชว่ ยเหลอื ดา้ นกฎหมาย การศกึ ษา การพงึ่ ตวั เองในดา้ นเศรษฐกจิ แทน เธอหวังว่าการเรียนรู้ท่ีจะปฏิบัติตามกติกา การได้คลุกคลีกับ
และการสนบั สนนุ สทิ ธมิ นษุ ยชน HODI เตบิ โตขน้ึ จนกลายเปน็ องคก์ ร คนชาติพันธุ์อื่นที่เคยเป็นศัตรูกัน การเล่นกีฬาแทนจับปืนฆ่าคน จะ
เอกชนท่ีเป็นต้นแบบในระดบั นานาชาติ ช่วยให้เยาวชนเหล่านี้เปล่ียนภาพฝังจำ� เก่ียวกับ “คนอ่ืน” และเติบโต
เปน็ ผ้ใู หญท่ ี่แตกตา่ งจากคนร่นุ ก่อน ๆ
ปัจจุบันมีทีมฟุตบอลเยาวชนถึง ๑๓๐ ทีม และขยายจากเขต
มาร์ซาบิตไปถึงเขตอื่น ๆ รวมทั้งในประเทศเอธิโอเปียด้วย เด็กผู้ชาย
หลายคนยอมรับว่าเคยฆ่าคน แต่วันน้ีพวกเขาวางปืนและหันมา
ยิงลูกบอลแทนลกู กระสนุ
176 พฤศจกิ ายน ๒๕๕๙
