Page 76 - Skd 381-2559-11
P. 76
Spotlight สัมภาษณ ์ : ศรณั ย ์ ทองปาน ภาพ : บันสทิ ธิ ์ บุณยะรัตเวช
“อาจารยธ์ งทอง” ศ. ธงทอง จนั ทรางศ ุ เปน็ อดตี คณบดคี ณะนติ ศิ าสตร ์ จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั
ทา่ นเคยดำ� รงตำ� แหนง่ สงู สดุ ในชวี ติ ราชการถงึ ปลดั สำ� นกั นายกรฐั มนตร ี ทง้ั ยงั เปน็ นกั เขยี นทม่ี ผี ลงานหนงั สอื
ดา้ นศลิ ปวฒั นธรรมและตำ� รากฎหมายมากมาย หากแตส่ ง่ิ ทที่ ำ� ใหอ้ าจารยเ์ ปน็ ทรี่ จู้ กั มากทสี่ ดุ คอื การบรรยาย
การถา่ ยทอดพระราชพธิ ตี า่ ง ๆ ทางโทรทศั นต์ ลอดระยะเวลากวา่ ๓๐ ปที ผี่ า่ นมา ลา่ สดุ ศ. ธงทอง จนั ทรางศ ุ
ไดร้ บั หนา้ ทผี่ บู้ รรยายการถา่ ยทอดพระราชพธิ พี ระบรมศพพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช
และไดร้ บั คำ� ชนื่ ชมยกยอ่ งวา่ เปน็ ผทู้ ม่ี คี วามรแู้ ละความสามารถในการอธบิ ายขนบธรรมเนยี มราชสำ� นกั
และการพระราชพธิ ตี า่ ง ๆ อยา่ งลมุ่ ลกึ กวา้ งขวาง เพอ่ื ใหส้ งั คมไทยขา้ มผา่ นชว่ งเวลาวปิ โยคแหง่ แผน่ ดนิ
ไปดว้ ยสตแิ ละความร ู้ สารคด ี จงึ เรยี นรบกวนขอความรจู้ ากอาจารยใ์ นประเดน็ วา่ ดว้ ยความคลคี่ ลายเปลย่ี นแปลง
ของงานพระราชพธิ พี ระบรมศพ
โกบารราพณรระราชาชปพระธิ เพีพรณะบ ี กรบัมวศถิ พรี ว่ :ม สมยั
การพระราชพิธีพระบรมศพในคร้ังน ี้ มคี วามเปลย่ี นแปลงไป แก่ทั้งพระภกิ ษสุ งฆ์ ทง้ั เจ้าหน้าที่ทีต่ ้องอยู่ปฏบิ ตั หิ น้าที่ ในโอกาสนน้ั
จากการพระราชพธิ พี ระบรมศพคร้งั กอ่ น ๆ อย่างไรหรือไม่ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ปรับธรรมเนียมในเร่ืองนี้ คือยังสวดทั้ง
กลางวันกลางคืนอยู่ แต่ให้หยุดอยู่เพียงเวลาเท่ียงคืน คือสวดและ
ผมจะลองยกตัวอย่างให้ฟัง อาจเป็นประเด็นปลีกย่อยแต่ ประโคมย�่ำยามคร้ังสุดท้ายเวลา ๒๔ นาฬิกา งานพระศพสมเด็จ
น่าสังเกตส�ำหรับผม ที่จริงแล้วงานพระบรมศพโดยหลักก็คือการ พระเจ้าพ่ีนางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาส-
บ�ำเพ็ญพระราชกุศลอุทิศถวาย เป็นประเพณีทางพระพุทธศาสนาที่ ราชนครินทร์ ในปี ๒๕๕๑ กับงานพระศพสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ
มิได้แตกต่างจากการบ�ำเพ็ญกุศลในงานศพอื่น ๆ แต่แน่นอนว่าต้อง เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี เม่ือปี ๒๕๕๔ ก็ยังยึดถือ
มีความประณีต มีความงดงาม สมพระเกียรติยศ ตัวอย่างเช่นถ้าเป็น แบบนัน้ อยู่
งานศพทว่ั ไป การสวดพระอภิธรรมกใ็ ช้เวลาไม่นานนัก แตถ่ า้ เปน็ งาน
พระศพเจ้านายหรืองานพระบรมศพเจ้านาย การสวดพระอภิธรรม มาในคราวงานพระบรมศพคร้ังน้ี สมเด็จพระบรมโอรสา-
ก็มีธรรมเนียม-ซ่ึงผมเช่ือว่าเป็นธรรมเนียมเก่าน่าจะตั้งแต่สมัย ธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ว่า การสวด
กรงุ ศรอี ยุธยาแล้วดว้ ยซำ้� ไป-ทจ่ี ะใช้เวลายาวนาน พระอภิธรรมและประโคมย่�ำยามรอบค่�ำจนถึง ๓ ทุ่มก็เป็นการ
เหน็ดเหน่ือยส�ำหรับเจ้าหน้าท่ีแล้ว เพราะยังมีเร่ืองอ่ืน ๆ ที่ต้องดูแล
อย่างในงานพระบรมศพ เราจะได้ยินประกาศของทางราชการ อีกมาก จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ปรับการสวดพระอภิธรรม
ว่ามีการสวดพระอภิธรรมเวลากลางวันกลางคืน ๑๐๐ วัน เท่าท่ี และประโคมครั้งสุดท้ายเพียงเวลา ๓ ทุ่ม (๒๑ นาฬิกา) เราจึงพบ
ในชีวิตผมได้ทันเห็น เม่ือคร้ังงานพระบรมศพสมเด็จพระนางเจ้า การประกาศของทางราชการว่า ประชาชนสามารถเข้าไปถวายบังคม
ร�ำไพพรรณี พระบรมราชินีในรัชกาลท่ี ๗ เมื่อปี ๒๕๒๗ ใน ๑๐๐ วัน พระบรมศพไดจ้ นถงึ เวลาประมาณ ๓ ทมุ่
แรกนน้ั มกี ารสวดพระอภธิ รรมทง้ั กลางวนั กลางคนื เตม็ ตามความหมาย
ของค�ำจริง ๆ คือมีทุก ๓ ช่ัวโมงตลอด ๒๔ ชั่วโมง แม้กระทั่งตี ๓ แตใ่ นการปฏบิ ตั จิ รงิ กจ็ ะพบวา่ มคี วามผอ่ นปรนและเออ้ื เฟอ้ื ให้
(๓ นาฬกิ า) พระทา่ นกย็ งั สวดอย ู่ แลว้ กต็ อ้ งมวี งดนตรปี ระโคมย่�ำยาม ประชาชนท่ียังค้างจ�ำนวนอยู่ท่ีบริเวณด้านหน้าพระบรมมหาราชวัง
ตามไปด้วย โดยทางส�ำนักพระราชวังก็อ�ำนวยความสะดวกให้ได้ทยอยกันข้ึน
ถวายบังคมพระบรมศพจนหมด นี่คือพระมหากรณุ าธคิ ณุ ในแต่ละยุค
ต่อมาพอถึงงานพระบรมศพสมเด็จพระศรีนครินทราบรม- แต่ละสมัยที่ปรับเปลี่ยนไปในเร่ืองการปฏิบัติ ในธรรมเนียมประเพณี
ราชชนนี เมื่อปี ๒๕๓๘ ด้วยพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จ บางอยา่ ง แตไ่ มไ่ ดท้ ำ� ใหห้ ลกั การทม่ี มี าแตเ่ ดมิ นนั้ ตอ้ งลม้ เลกิ สญู หายไป
พระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๙ มีพระราชปรารภว่า การสวดหลังเที่ยงคืน
ไปแล้วจนอรุณรุ่ง คือ ๖ โมงเช้า (๖ นาฬิกา) เป็นการเหน็ดเหน่ือย
74 พฤศจิกายน ๒๕๕๙
