ทับหลังคือส่วนไหนของปราสาทหิน? คงยังจำกันได้ว่า เมื่อหลายปีก่อนเพลง "เอาไมเคิล แจ๊กสัน คืนไป เอาพระนารายณ์คืนมา" ที่กระหึ่มไปทั่วบ้านทั่วเมือง เพื่อเรียกร้องเอาทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์คืนจากอเมริกานั้น หลายคนร้องไปโดยไม่รู้หรอกว่า "ทับหลัง" คืออะไร และอยู่ตรงส่วนไหนของปราสาทหิน

ทับหลังที่ว่านี้ก็คือ ส่วนประกอบสำคัญของสถาปัตยกรรมขอมหรือปราสาทหินนั่นเอง ซึ่งทำเป็นแผ่นศิลาสลักสี่เหลี่ยมวางอยู่เหนือกรอบประตู โดยด้านหน้ามีเสาประดับกรอบประตูหรือเสาอิงประตูค้ำยันไว้ ขณะเดียวกับที่ทับหลังก็แบกรับน้ำหนักของซุ้มหน้าบันและเครื่องบนไว้ด้วย ทับหลังมักนิยมจำหลักลวดลายตามความเชื่อ และการนับถือของผู้สร้าง ซึ่งสามารถบอกได้ว่าปราสาทหินนั้นๆ เป็นศาสนสถานในศาสนาใด รวมทั้งลวดลายจำหลัก ก็ยังบ่งบอกถึงอายุของปราสาทนั้นได้ด้วย

ในภาพ แผ่นหินสี่เหลี่ยมที่แกะสลักอยู่เหนือกรอบประตู คือ ทับหลัง ส่วนแผ่นหินจำหลักทรงสามเหลี่ยมที่อยู่เหนือขึ้นไปอีก คือ หน้าบัน ทับหลังและหน้าบันซุ้มประตูแห่งนี้อยู่ที่ปราสาทเขาพระวิหาร ซึ่งเป็นศาสนสถานในศาสนาฮินดู นับถือพระศิวะเป็นใหญ่ จำหลักลวดลายที่ทับหลังและหน้าบันเป็นรูปเทพนั่งเหนือเศียรเกียรติมุขหรือหน้ากาล หรือที่คติทางพุทธเรียกว่า ราหู จากลวดลาย นักประวัติศาสตร์ศิลป์กำหนดอายุว่าเป็นศิลปะแบบบาปวน