Page 111 - Skd 298-2552-12
P. 111
ซับซนั ซับซนั (ภาพนเ้ี กดิ จากไดมอนด์ดสั ต์ ปขแผอรานงกแภฏสางกพทาแที่รสณำ� ดใซ์งหรบัเ้ ังกซสิดันี
หรือผลึกน�ำ้ แขง็ ที่อยใู่ กล้ผิวพื้น) แผนภาพแสดงรังสี
ลองคิดถึงกรณีที่ค่อนข้างอุดมคต ิ กล่าวคือผลึก ขปรอางกแฏสงกทาี่ทรณ�ำใ์ซหบั้เกพดิ ารฮ์ เี ลีย
รปู แผน่ วางตวั ในแนวนอนและคอ่ นขา้ งอยนู่ งิ่ พอสมควร ซับพารฮ์ ีเลยี (ในภาพจะเหน็ ซับซันอยดู่ ้วย)
หากแสงตกกระทบผวิ ผลกึ ดา้ นบนแลว้ สะทอ้ นออกไป
หรือหากแสงตกกระทบผิวผลึกด้านข้าง หักเหแล้ว ๑๗๙๐ ปรากฏการณ์ทรงกลดคร้ังส�ำคัญน้ันเกิด
สะทอ้ นผวิ ภายในดา้ นลา่ งแลว้ หกั เหออกไปจากผวิ ผลกึ ยาวนานหลายชวั่ โมง
ด้านข้าง ก็จะให้เกิดภาพดวงอาทิตย์ที่ค่อนข้างชัด
ปรากฏอยู่ใต้ต�ำแหน่งดวงอาทิตย์จริง การทรงกลด ภาพวาดดงั กลา่ วไดแ้ สดงใหเ้ หน็ ถงึ ความละเอยี ด
แบบน้ีจึงเรยี กวา่ ซบั ซนั (subsun) หมายถงึ ภาพคลา้ ย รอบคอบของโลวิตซ์ โดยปรากฏเส้นโค้งต่าง ๆ ท่ี
ดวงอาทติ ยท์ ี่อยู่ใต้ต�ำแหน่งจริงของดวงอาทิตย์ (ค�ำ พบเห็นได้ยากหลายเส้น และหน่ึงในเส้นดังกล่าวคือ
อปุ สรรค sub หมายถึง อยู่ขา้ งใต้) เสน้ ทปี่ จั จบุ นั เรยี กวา่ เสน้ โคง้ โลวติ ซแ์ บบลา่ ง (lower
Lowitz arc)
ซบั พารฮ์ ีเลยี
ตวั อยา่ งทย่ี กมานเ้ี ปน็ แคฤ่ ทธเ์ิ ดชของผลกึ รปู แผน่
นอกจากจะเกิดภาพคล้ายดวงอาทิตย์อยู่ใต้ เทา่ นนั้ ในตอนหนา้ จะแสดงใหเ้ หน็ วา่ ผลกึ รปู แทง่ และ
ต�ำแหน่งดวงอาทิตย์แล้ว ยังอาจเกิดภาพคล้าย ผลึกรูปพีระมิดสามารถท�ำให้เกิดการทรงกลดอันน่า
พาร์ฮีเลีย (ซันด็อก) อยู่ใต้พาร์ฮีเลียอีกด้วย เรียกว่า ต่ืนตาตื่นใจรูปแบบใดอีกบ้าง ถ้าอดใจรอไม่ไหว ก็
ซับพารฮ์ ีเลยี (subparhelia) แวะไปศึกษาล่วงหนา้ ไดใ้ นขุมทรพั ยท์ างปญั ญาครบั !
เสน้ โค้งโลวิตซ์
แมผ้ ลกึ รปู แผน่ สว่ นใหญจ่ ะวางตวั ใกลเ้ คยี งกบั แนว
ระดับ แต่บางส่วนอาจเอียงท�ำมุมค่าหน่ึงและหมุนไป
รอบ ๆ แกนในระนาบ ลกั ษณะเชน่ นท้ี ำ� ใหเ้ กดิ เสน้ โคง้
โลวติ ซข์ น้ึ ไดถ้ งึ ๓ แบบ ไดแ้ ก ่ เสน้ โคง้ โลวติ ซแ์ บบบน
(upper Lowitz arc) แบบกลาง (middle Lowitz
arc) และแบบล่าง (lower Lowitz arc) ตามล�ำดับ
เสน้ โคง้ โลวติ ซน์ ม้ี ปี ระวตั นิ า่ สนใจอยา่ งยงิ่ เพราะ
มีหลักฐานย้อนกลับไปได้นานกว่า ๒๐๐ ปี ในปีนั้น
โทเบยี ส โลวติ ซ ์ (Tobias Lowitz) ไดว้ าดภาพบนั ทกึ
การเกดิ ปรากฏการณท์ รงกลดอนั ตระการตาเหนอื ฟา้
เมอื งเซนตป์ เี ตอรส์ เบริ ก์ เมอื่ วนั ท ่ี ๑๘ มถิ นุ ายน ค.ศ.
ปภารพากลฏายกเาสรน้ณโดท์ ยรงโกทลเดบทยี เี่สซนโลตว์ปติ ีเตซอ์ แรส์สดเบงิรก์กาเรมเกือ่ ดิปี ๑๗๙๐ ขมุ ทรัพยท์ างปญั ญา
ขอแนะนำ� เว็บไซตต์ อ่ ไปนี้
- http://www.atoptics.co.uk ให้ข้อมูลเก่ียวกับ halo อย่างละเอียด
พร้อมภาพประกอบชัดเจนและกรณีศึกษาที่น่าสนใจจ�ำนวนมาก นอกจากน้ียังมี
โปรแกรม HaloSim ให้ดาวนโ์ หลดไปใชไ้ ดอ้ ีกดว้ ย
- http://www.meteoros.de/indexe.htm ใหข้ อ้ มลู เกย่ี วกบั กลไกการเกดิ
halo แตล่ ะแบบอย่างละเอยี ด พร้อมภาพประกอบ
ขอ้ มลู -เ บh้ือtงtตpน้:/เ/กeี่ยnวก.wับi khiaploe dพiaร.อ้ oมrลgงิ/กwไ์ iปkยi/งั Hบaทlคoว-า(มoอpน่ื ti ๆc aทl-่เี กpี่ยhวeขnอ้ oงmenon)
ฉบบั ที่ ๒๙๘ ธันวาคม ๒๕๕๒ นติ ยสารสารคดี 119
