Page 110 - Skd 381-2559-11
P. 110
ตะวนั ขึน้ ทฝ่ี ง่ั ตะวนั ตก เราแอบซุ่มบริเวณปากล�ำน้�ำเงียบ ๆ เพื่อรอผู้ลักลอบจับ
ปลาอย่างผิดกฎหมายนานหลายช่ัวโมง ฉันน่ังหนาวหลับ ๆ ตื่น ๆ
จังหวะเวลาของทุกชีวิตมี ๒๔ ช่ัวโมงเท่ากันตั้งแต่ ระหวา่ งเจา้ หนา้ ทเ่ี ฝา้ สอดส่องสายตาฝา่ ความดำ� มดื และกลุ่มหมอก
พระอาทิตย์แย้มหน้าผ่านขอบฟ้าข้ึนมาสบตาให้ความอบอุ่นแล้ว ทีเ่ ร่ิมลงหนาตาสังเกตความเคลอื่ นไหวผิดปรกตใิ นล�ำน�้ำ
ลาลับให้พระจันทร์อวดแสงนวลตาต่อทั้งคืน
แลว้ ในเวลาเชา้ มดื ของวนั ใหมก่ ม็ เี รอื ลำ� หนงึ่ แลน่ มา ไพรตั น์
ภารกิจในโครงการนี้ไม่มีก�ำหนดเวลาแน่นอน บางคร้ัง สตาร์ตเคร่ืองและรีบเร่งเรือมุ่งหน้าเข้าหาเรือล�ำน้ัน ฉันรู้สึกตื่นเต้น
ท�ำงานกลางวัน บางคราวทำ� งานกลางคืน หลายครั้งลากยาวถึงเช้า และหายง่วงทันท ี รสู้ ึกเหมอื นอย่ใู นภาพยนตร์สายลับ
และตลอดเวลาก็ล่อแหลมสุ่มเสี่ยงอันตรายจากอุบัติเหตุหรือการ
ปะทะกับผู้กระท�ำผิดกฎหมาย หากเป็นหน้าที่โดยตรงคงหลีกเล่ียง เขาสอบถามชายหนมุ่ บนเรอื วา่ มาทำ� อะไร ชายหนมุ่ ตอบวา่
ไมไ่ ด ้ แตถ่ า้ ไมใ่ ช ่ แลว้ ฝนั แบบไหนทรี่ วมอาสาสมคั รกลมุ่ ใบไม้ ๑๐ มาตนี กแตไ่ มไ่ ดส้ กั ตวั บนเรอื ปเู สอื่ เรยี บ ๆ ไรต้ วั นกหรอื อปุ กรณต์ นี ก
กวา่ คนมาในชว่ งฤดูน�้ำแดง ? ใด ๆ แนน่ อนวา่ เขาไมไ่ ดม้ าตนี กตอนต ี ๔ แตเ่ มอ่ื ไมม่ หี ลกั ฐานเอาผดิ
กต็ อ้ งปลอ่ ยไป เหตกุ ารณท์ ำ� นองเดยี วกนั บางคนื เจา้ หนา้ ทอ่ี าจเจอ
“ทำ� ในสิ่งทเี่ ราท�ำได้ ณ จุดทีเ่ ราอยู่ ด้วยสิง่ ท่ีเราม”ี ปลาชะโดตวั ละเกอื บ ๑๐ กโิ ลกรมั ซอ่ นไวใ้ ตเ้ สอ่ื บางคนื เจอลกู ปลา
โชคนธิ ิ พใี่ หญข่ องกลมุ่ ใบไมก้ ลา่ วคำ� ขวญั ประจำ� กลมุ่ ขน้ึ มา ชะโดแดงแจน๋ บั รอ้ ย ๆ ตวั ในถงั ใหญ ่ เมอ่ื เจอของกลางเจา้ หนา้ ทตี่ อ้ ง
ก่อนจะเล่าให้ฟังว่า “พ่ี ๆ มูลนิธิอนุรักษ์ป่าตะวันตก หน่วยประมงฯ ยึดปลาไว ้ ส่วนชาวบ้าน เจ้าหน้าที่เลือกท่ีจะตักเตือนและปล่อยให้
เขาแหลม กลุ่มคนอาสาเพื่อแผ่นดิน พวกเขาคือของแท้ที่ท�ำงานนี้ กลบั บ้านแม้จะสามารถจับส่งดำ� เนินคดี
กันอย่างจริงจัง ส่วนกลุ่มเราเห็นว่าสามารถรวมตัวกันมาช่วยงาน
เจ้าหน้าท่ี และช่วยเผยแพร่โครงการผ่านส่ือสังคมออนไลน ์ เพ่ือให้ .......................................................................………...
เกิดความรู้ความเข้าใจและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมให้เป็นไปตาม คืนสุดท้ายของกลุ่มอาสาสมัคร หลังกลับจากปฏิบัติงาน
วัตถุประสงคข์ องโครงการ” ไกลข้ามเขตอ�ำเภอนานข้ามวันข้ามคืน อ�ำพลเล่าเร่ืองอย่างต่ืนเต้น
ในบทสนทนาเคลา้ เสยี งสายฝนตกกระทบผนื น้�ำ ฉนั ถามถงึ ถึงการไปเห็นกับตาตัวเองครั้งแรกในการท�ำงานมาหลายปีว่าปลาที่
ความเปล่ยี นแปลงหลงั จากเกิดโครงการน้ี แกะจากข่ายและปล่อยลงน้�ำนั้นว่ายไปถึงท่ีวางไข่จริง ๆ เพราะ
“การท่ีเราเก็บกู้ตาข่าย เปิดโอกาสให้ปลาขึ้นไปวางไข่ได้ หลังจากปล่อยปลาแล้วเขาได้เดินทวนนำ้� ไปตามทิศทางท่ีปลาว่าย
มาก แปลว่าปริมาณปลามีแนวโน้มมากขึ้น แต่เราไม่ได้เก็บข้อมูล ขึ้นไปตามล�ำห้วยเล็ก ๆ บริเวณต้นน้�ำ และเห็นฝูงปลาท่ีมีรอยแผล
จริงจังที่ปลายทาง แต่อย่างน้อยต้นทางเราเห็น อย่างล่าสุดผม ถลอกว่ายหายเข้าไปในกอหญ้าริมน�้ำซ่ึงเป็นจุดท่ีปลามักใช้เป็นท่ี
ปล่อยปลาตะเพียนตัวใหญ่ ๆ ไข่เต็มท้องและตัวผู้ที่พร้อมจะฉีด วางไข่
น้�ำเชื้อ คืนเดียว ๓๐-๔๐ ตัว” คือค�ำตอบจากประสบการณ์ของเขา “ถือเป็นรางวัลของการท�ำงานเลย ถ้าวันน้ีไม่ไปเก็บข่ายจะ
ก่อนทิ้งท้ายวา่ เสยี หายขนาดไหน ขา่ ยเตม็ ปากอา่ วไปหมด ไมม่ ที างทปี่ ลาจะขนึ้ ไป
“ถา้ เราทำ� ตรงนไี้ ดส้ ำ� เรจ็ จะเปน็ ตน้ แบบของทอ่ี นื่ อยา่ คดิ วา่ ตน้ นำ�้ ไดเ้ ลย”
ท�ำไม่ได้ ถ้าอยากเห็นความย่ังยืนก็ต้องท�ำ เราเร่ิมจากคนไม่กี่คน แววตาประกายเปย่ี มดว้ ยความหวงั ของคนทำ� งานทีไ่ ดเ้ ปน็
ทกุ คนเอางานเปน็ ทตี่ งั้ งานอนรุ กั ษเ์ ปน็ งานทท่ี ำ� ไมม่ วี นั จบ การสรา้ ง ประจกั ษพ์ ยานกบั ตาวา่ ปลาทปี่ ลอ่ ยกบั มอื จะไดว้ างไขแ่ ละใหก้ �ำเนดิ
สำ� นึกคนรุน่ ใหมเ่ ป็นสงิ่ จำ� เปน็ ” ลูกปลาอีกนับล้านชีวิต ซ่ึงจะเติบโตต่อไปตามวงจรธรรมชาติ เป็น
ต่อค�ำถามเดิมกับอ�ำพล หัวหน้าโครงการสนับสนุนงาน ทรพั ยากรตน้ ทนุ ทส่ี ำ� คญั ของชาวบา้ นรอบอา่ งเกบ็ นำ�้ เขอ่ื นเขาแหลม
ปอ้ งกนั ฤดปู ลาวางไขท่ ีด่ �ำเนินงานมาหลายปี เป็นอาหารในจานส่งกล่ินหอมยั่วล้ิน เป็นเงินตราใช้ยังชีพเล้ียงปาก
“เราพบว่าตัวเลขจากสะพานปลาทั้งสองอ�ำเภอเพ่ิมข้ึน ท้อง และหมุนเวียนธุรกิจการทอ่ งเทีย่ วท่จี ะยังคงมปี ลามาเติมเต็ม
๓ ปที ผี่ า่ นมามปี ลาตะเพยี นขน้ึ เปน็ ๑๐ ตนั ตวั เลขนไ้ี มเ่ คยมมี ากอ่ น ฉันนึกถึงเช้าวันใหม่วันหนึ่ง วันที่ล่องไปกลางผืนน�้ำกว้าง
ในรอบ ๑๐ ปี ปีท่ีแล้วเราเจอปลากา ๑๐ กิโลครึ่ง ไข่ออกไปแล้ว และหมอกขาวจาง ตอไม้ท่ีโผล่พ้นน�้ำเป็นระยะ ๆ กับบรรยากาศ
นะ แล้วยังเจอพันธุ์ปลาที่ไม่เคยเห็นมานานอย่างปลาสร้อยน�้ำเงิน อมึ ครมึ ชวนสน้ิ หวงั เงยี บเหงาวงั เวง แตไ่ มน่ านทอ้ งฟา้ กค็ อ่ ย ๆ สาด
ปลากระแห ปลาเนอื้ ออ่ น และจากการสงั เกตของเจา้ หนา้ ทห่ี รอื จาก แสงสวา่ งเผยความงดงามของธรรมชาตเิ บอ้ื งหนา้ ราวกบั เปน็ สญั ญาณ
ชาวบ้านที่เราไปพูดคุยก็เห็นตรงกันว่าพบปลามากข้ึน น่ีเป็นข้อมูล ของความหวังใหม่ เช่นเดียวกับ “โครงการสนับสนุนงานป้องกัน
แวดลอ้ ม ไมใ่ ชง่ านวจิ ยั แตก่ พ็ อชค้ี รา่ ว ๆ วา่ หลงั โครงการดำ� เนนิ งาน ฤดปู ลาวางไข”่ ในนา่ นนำ้� ฝง่ั ตะวนั ตกทก่ี ำ� ลงั ชว่ ยตอ่ ชวี ติ คนและปลา
มาจำ� นวนประชากรปลาเพิม่ ข้นึ ” เขาตอบอยา่ งภูมใิ จ ฉันเห็นพระอาทิตย์ข้ึนทางฝั่งตะวันตก สวยงามเกินกว่าจะ
“จริง ๆ ชาวบ้านท่ีเห็นด้วยก็มีเยอะ คอยเป็นหูเป็นตาเป็น บรรยาย…
สายข่าวให้เรา คนที่โทร.บอกเราก็คือคนท่ีเห็นว่าการชอร์ตปลา
เปน็ การทำ� ประมงทไ่ี มย่ ง่ั ยนื ” ไพรตั น ์ ออ่ นจนั ทร์ เจา้ หนา้ ทปี่ ระมง
นายท้ายเรอื กลา่ วขึ้นกอ่ นส่งสัญญาณใหท้ ุกคนในเรอื เงียบเสยี ง
108 พฤศจิกายน ๒๕๕๙
