|
 |
แนวคิดเรื่องสิ่งแวดล้อมจาก Sydney 2000 |
เพชร มโนปวิตร : รายงาน / กรีนพีซ : ภาพ
|
ถ้าเป็นสมัยก่อน การจัดการแข่งขันกีฬาโอลิมปิกกับการจัดการด้านสิ่งแวดล้อม คงจะเป็นคนละเรื่องที่ไม่เกี่ยวข้องสัมพันธ์กัน ทว่าในการแข่งขันกีฬาโอลิมปิกปี ๒๐๐๐ ที่ซิดนีย์ "โอลิมปิกสีเขียว" หรือการจัดการแข่งขันกีฬาที่ใส่ใจเรื่องการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม เป็นประเด็นใหญ่ที่ผู้จัดให้ความสำคัญเป็นพิเศษ
|
 |
|
มหกรรมกีฬานานาชาติเช่นกีฬาโอลิมปิก
สามารถสร้างผลกระทบทางสิ่งแวดล้อม
ต่อเมืองเจ้าภาพได้มากมาย ทั้งจากการก่อสร้างสนามแข่งขันขนาดใหญ่ หมู่บ้านนักกีฬาขนาดยักษ์
ยังไม่นับกองทัพนักท่องเที่ยวจำนวนนับล้าน
ที่เดินทางมาจากทุกมุมโลก
ด้วยเหตุนี้แนวคิดเรื่องโอลิมปิกสีเขียว
จึงได้รับการผลักดันอย่างจริงจัง
เป็นครั้งแรกในการแข่งขันกีฬาโอลิมปิก Sydney 2000
นอกจากเพื่อลดผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อม
ต่อเมืองเจ้าภาพแล้ว
ยังมีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นสื่อรณรงค์จิตสำนึก
ทางด้านการอนุรักษ์สภาพแวดล้อมในระดับโลกอีกด้วย
ซิดนีย์เป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขันกีฬาโอลิมปิกเมืองแรก
ที่วางแผนการจัดการด้านสิ่งแวดล้อม
ควบคู่ไปกับแผนงานด้านอื่น ๆ ตั้งแต่ต้น
แผนงานนี้ได้ประยุกต์
หลักการพัฒนาอย่างยั่งยืนเข้ามาใช้
โดยประกอบด้วยแผนงานย่อยนับร้อยแผน
ภายใต้ห้าหัวข้อหลัก คือ การอนุรักษ์พลังงาน การอนุรักษ์น้ำ การจัดการของเสีย การควบคุมมลภาวะ
และการอนุรักษ์สภาพแวดล้อม
ทั้งด้านธรรมชาติและวัฒนธรรม นาย Joan Antonio Samaranch ประธานคณะกรรมการโอลิมปิกสากล เคยให้สัมภาษณ์ว่า การให้ความสำคัญกับการจัดการสิ่งแวดล้อมของเมืองซิดนีย์
เป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้ซิดนีย์ประสบความสำเร็จ
เหนือคู่แข่งขันรายอื่น ๆ ที่เสนอตัวเป็นเจ้าภาพกีฬาโอลิมปิก
|
 |
|
บทพิสูจน์ความเขียวบทแรกของเจ้าภาพซิดนีย์ คือ การฟื้นฟูสภาพธรรมชาติของอ่าว Homebush ซึ่งเป็นสถานที่หลักในการก่อสร้างอาคารแข่งขันกีฬาประเภทต่าง ๆ ในแง่นิเวศวิทยา อ่าว Homebush
ถือเป็นแหล่งธรรมชาติ
ที่มีความสำคัญที่สุดแห่งหนึ่งของซิดนีย์ แต่ที่ผ่านมาไม่ได้รับการดูแลเอาใจใส่
และกลายเป็นพื้นที่ทิ้งขยะของเมือง
มานานหลายสิบปี ภารกิจแรกของทีมงานก่อสร้าง คือ การหมุนเวียนเอาขยะกว่า ๙
ล้านตันมาใช้ถมที่
และออกแบบภูมิประเทศ
บริเวณสนามแข่งขันตามความเหมาะสม
ส่วนขยะเคมีบางส่วน
ก็นำไปบำบัดในพื้นที่เฉพาะ นอกจากนี้ผู้จัดยัง
ได้ริเริ่มโครงการฟื้นฟูธรรมชาติมูลค่ากว่า ๑๔๐ ล้านเหรียญ ซึ่งรวมไปถึงการบำบัดน้ำเสีย และการปลูกไม้พื้นถิ่นเพื่อฟื้นฟูระบบนิเวศดั้งเดิม
|
 |
|
การดำเนินการก่อสร้างอาคารแต่ละแห่ง
ดำเนินไปด้วยความระมัดระวัง
เนื่องจากบริเวณโดยรอบส่วนใหญ่
ยังคงสภาพเป็นพื้นที่ชุ่มน้ำ
ซึ่งเป็นแหล่งอาศัยของสัตว์หลายชนิด โดยเฉพาะกบ golden and green bell
ซึ่งเป็นกบหายาก
และใกล้สูญพันธุ์ของออสเตรเลีย
เมื่อคณะผู้ก่อสร้าง
สำรวจพบกบชนิดนี้ในบริเวณที่วางแผนไว้
ว่าจะก่อสร้างสนามเทนนิส
และลานจอดรถ
แผนงานทั้งหมดก็ถูกยกเลิก
พร้อมกับการจัดทำสระน้ำและอุโมงค์ลอดขึ้น
เพื่อให้กบไปหากินยังแหล่งน้ำใกล้เคียงได้อย่างปลอดภัย
ไม่ต้องเสี่ยงกับการถูกรถทับ
การหมุนเวียนสิ่งของกลับมาใช้ใหม่
เป็นแนวคิดหลักสำคัญอีกประการ
ของผู้ก่อสร้างสนามกีฬาโอลิมปิกครั้งนี้
มีการนำเอาคอนกรีต
ที่ได้จากการทุบทิ้งโรงงานฆ่าสัตว์ Homebush มาใช้ถึง ๒๒๐,๐๐๐ ลูกบาศก์เมตร หรือดินมากกว่า ๔๐,๐๐๐ ลูกบาศก์เมตรที่ได้จากการขุดเพื่อวางรากฐานอาคาร ก็นำมาใช้จัดแต่งภูมิประเทศภายในบริเวณงาน สำหรับวัสดุเหลือใช้จากการก่อสร้างอาคารหนึ่ง จะนำไปหมุนเวียนใช้ในอาคารอื่นต่อไป
ในการนี้ได้มีการจัดตั้งโรงงานแปรรูป
วัสดุเหลือใช้ขึ้นในพื้นที่ก่อสร้าง ทำให้สามารถลดวัสดุเหลือใช้ลงได้มากกว่าร้อยละ ๙๐ อุปกรณ์และเครื่องใช้บางอย่างที่ต้องมีไว้รองรับคนจำนวนมาก เช่น ห้องน้ำเคลื่อนที่ เต็นท์กลางแจ้ง รั้วเหล็ก หรือเก้าอี้สำรอง ใช้วิธีหยิบยืมจากหน่วยงานต่าง ๆ แทนการซื้อใหม่ทั้งหมด
นอกจากก่อสร้างอย่างประหยัดทรัพยากรธรรมชาติ
แบบสุดขีดแล้ว
ผู้บริหารยังได้ปรับปรุงสนามกีฬาบางแห่ง
ที่ยังใช้การได้ แทนที่จะก่อสร้างสนามขึ้นใหม่
ประมาณหนึ่งในสามของอาคารแข่งขันทั้งหมด
จึงเป็นสนามกีฬาเก่าที่ได้รับการปรับปรุงเพิ่มเติม
แม้แต่สำนักงานใหญ่
ของคณะกรรมการจัดงานกีฬาโอลิมปิกครั้งนี้
ก็ดัดแปลงมาจากโรงพิมพ์เก่า หรือหมู่บ้านผู้สื่อข่าวนั้น ก็ดัดแปลงมาจากโรงพยาบาลที่เลิกกิจการแล้ว
|
 |
|
"ประเด็นสิ่งแวดล้อมที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดประเด็นหนึ่ง
ของโอลิมปิกหนนี้ คือ การประหยัดน้ำ และต้นแบบของระบบการหมุนเวียนน้ำกลับมาใช้ใหม่" Peter Ottesen ผู้จัดการแผนงานสิ่งแวดล้อมของ Sydney 2000 กล่าวด้วยความภาคภูมิใจ ระบบดังกล่าวซึ่งใช้เงินลงทุนไปมากกว่า ๑๕ ล้านเหรียญ
คาดว่าจะลดความต้องการการใช้น้ำ
ภายในหมู่บ้านนักกีฬา และเขตเมือง Newington ซึ่งตั้งอยู่ใกล้เคียงได้ราวครึ่งหนึ่ง
Peter อธิบายหลักการทำงานง่าย ๆ ว่า "ระบบนี้ทำงานโดยการหมุนเวียนน้ำ
จากแหล่งน้ำสองแหล่ง คือ น้ำที่ผ่านการบำบัด และน้ำฝน เมื่อใดก็ตามที่ฝนตก
น้ำฝนที่ตกลงบนหลังคาอาคาร
จะถูกลำเลียงมารวมกันที่แท็งก์น้ำใต้ดิน
ส่วนบริเวณนอกตัวอาคารน้ำจะไหลตามธรรมชาติ
ไปรวมกันที่บ่อพักน้ำ หลังจากผ่านการกรองสองครั้ง น้ำจะถูกลำเลียงไปใช้ในบ้านเรือนได้"
ภายในบริเวณงาน
และเขตเมืองใกล้เคียง
จึงได้รับการติดตั้งก๊อกน้ำสองแบบ ก๊อกสีเขียวคือน้ำประปาที่สามารถใช้บริโภคได้
ส่วนก๊อกสีม่วงเป็นน้ำฝนรีไซเคิล
ที่เหมาะแก่การอุปโภค
สำหรับน้ำที่ได้จากระบบบำบัดน้ำเสียนั้น
มีระบบแยกต่างหาก
เพื่อหมุนเวียนนำไปใช้ในระบบชักโครก ซึ่งแน่นอนว่าเป็นสุขภัณฑ์ประเภทประหยัดน้ำเช่นกัน ประเด็นที่น่าสนใจคือ นี่เป็นครั้งแรกที่มีการนำน้ำที่ผ่านการบำบัด รวมทั้งน้ำฝนธรรมชาติ มาหมุนเวียนใช้ในชุมชนขนาดใหญ่อย่างเป็นรูปธรรม ทางทีมงานได้ตั้งความหวังว่า โครงการพัฒนาบ้านเรือนยุคใหม่จะนำเอาต้นแบบนี้ไปประยุกต์ใช้ ซึ่งจะลดความต้องการการใช้น้ำได้อย่างมาก
|
 |
|
ระบบการประหยัดพลังงานของหมู่บ้านนักกีฬา
และโครงการพัฒนาที่พัก
เพื่อรองรับการขยายตัวของชุมชนในพื้นที่รอบข้าง
เป็นอีกความสำเร็จหนึ่ง
ที่ได้รับการยอมรับอย่างสูง "พลังงานทั้งหมดที่ใช้ในบ้านพักจำนวน ๖๕๕ หลังในหมู่บ้านนักกีฬา และชุมชนละแวกใกล้เคียง ได้มาจากแผงไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์ภายในหมู่บ้าน ที่นี่เป็นเขตชุมชนที่ใช้ระบบไฟฟ้าจากพลังงานแสงอาทิตย์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก" Maria Atkinson
ผู้จัดการด้านสิ่งแวดล้อม
ของหมู่บ้านนักกีฬาเปิดเผยสถิติที่น่าชื่นชม "เราได้เลือกสรรเฉพาะอุปกรณ์ที่มีประสิทธิภาพ
และประหยัดพลังงานมาใช้ในบ้านพักทุกหลัง รวมไปถึงสนามกีฬาทุกแห่ง
เพื่อให้แน่ใจว่าระบบทั้งหมด
ดำเนินได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด
นอกจากนี้ตัวบ้านและอาคารแข่งขัน
ยังได้รับการออกแบบ
โดยเฉพาะเพื่อลดความต้องการ
ในการใช้ระบบทำความเย็น
สำหรับตัวบ้านพักเราใช้กระเบื้องดูดซับความร้อน
ซึ่งจะปล่อยความอุ่นออกมาตอนกลางคืน
เป็นวัสดุหลักในการปูพื้นบ้าน วัสดุตัวนี้ช่วยลดความต้องการใช้ระบบทำความร้อนในช่วงฤดูหนาว" Maria กล่าวเสริม
|
 |
|
ไม่เฉพาะแต่บ้านพักนักกีฬาเท่านั้น แม้แต่โรงแรมห้าดาวอย่าง Homebush Hotel ซึ่งสร้างขึ้นเพื่อรองรับนักท่องเที่ยวสำหรับงานโอลิมปิกโดยเฉพาะ
ก็ได้รับการออกแบบให้มีการหมุนเวียนอากาศ
อย่างเหมาะสม "เราทำการศึกษาดูแล้วว่าในปีหนึ่ง ๆ มีอย่างน้อยไม่ต่ำกว่า ๑๐๐ วัน ที่คุณไม่จำเป็นต้องใช้เครื่องปรับอากาศในโรงแรมเลย ทางโรงแรมจึงติดตั้งหน้าต่างที่เปิดปิดได้ เพื่อให้ผู้มาพักเลือกที่จะใช้หรือไม่ใช้เครื่องปรับอากาศได้เอง"
|
 |
|
Maria ยังกล่าวถึงระบบกำจัดของเสียภายในบริเวณงานว่า "โอลิมปิกครั้งนี้เราไม่ได้หวังเพียงแค่เรื่องของความสะอาดเท่านั้น
แต่เราพยายามลดจำนวนขยะให้น้อยที่สุด"
ทั้งนี้คณะจัดงานได้ทำความตกลงร่วมกับร้านค้าทุกแห่ง
ซึ่งจะนำสินค้ามาจำหน่ายในบริเวณงาน ให้ใช้ภาชนะบรรจุสินค้าหรืออาหารให้น้อยชิ้นที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ หีบห่อที่ใช้ก็ต้องเป็นวัสดุที่สามารถนำกลับมาแปรรูปใช้ได้อีก "เราได้จัดตั้งถังแยกขยะประเภทต่าง ๆ อย่างชัดเจนสำหรับวัสดุที่สามารถรีไซเคิลได้ ส่วนขยะที่ย่อยสลายได้ตามธรรมชาติ หรือเศษอาหาร เราได้จัดถังขยะแยกเก็บโดยเฉพาะ เพื่อรวบรวมเข้าสู่โรงงานย่อยสลายโดยวิธีชีวภาพ ผลิตเป็นปุ๋ยนำมาใช้ในการจัดสวนภายในบริเวณงานได้อีก"
|
 |
|
เมื่อเอ่ยถึงระบบขนส่งมวลชน
ซึ่งเป็นสิ่งที่ท้าทายที่สุดประการหนึ่ง
ของเมืองที่เป็นเจ้าภาพกีฬาโอลิมปิก Michael Brand หนึ่งในทีมงานด้านสิ่งแวดล้อมของ Sydney 2000 กล่าวถึงนโยบายเรื่องนี้ว่า "คาดว่าจะมีนักท่องเที่ยวประมาณ ๕ แสนคนเดินทางจากที่พักเข้าสู่สนามแข่งขันทุกวัน เพื่อลดการสร้างมลพิษให้แก่อากาศ เราจึงไม่อนุญาตให้ผู้เข้าชมการแข่งขันนำรถส่วนตัวเข้ามาในบริเวณงาน นักท่องเที่ยวจะเดินทางมายังสนามแข่งขันโดย
รถไฟสายพิเศษที่จัดเตรียมไว้ให้
นอกจากนี้ยังมีรถบัสที่ใช้พลังงานสะอาด
บริการนักท่องเที่ยวตลอดทั้งวัน"
แม้ผู้ดำเนินงานด้านสิ่งแวดล้อมจะพยายามทำให้โอลิมปิกครั้งนี้ "เขียว" มากที่สุด แต่ยังมีข้อโต้แย้งจากหลายฝ่ายว่าโอลิมปิกครั้งนี้ "เขียวไม่จริง"
|
 |
|
Bob Symington ผู้ประสานงานโครงการ "จับตาโอลิมปิกสีเขียว" ซึ่งเป็นหน่วยงานสิ่งแวดล้อมอิสระ ที่จัดตั้งขึ้นเพื่อติดตามผลงานทางด้านสิ่งแวดล้อมของ Sydney 2000 กล่าวว่า "มีปัญหาหลายอย่างเกิดขึ้นจากการที่ผู้บริหารงานด้านสิ่งแวดล้อม
ไม่มีเป้าหมายในการดำเนินงานอย่างชัดเจน คุณพูดไม่ได้หรอกว่าจะทำให้ดีที่สุด เพราะมันวัดไม่ได้ เราพูดกันถึงเรื่องสีเขียว เรื่องการอนุรักษ์ธรรมชาติ การพัฒนาอย่างยั่งยืน สิ่งเหล่านี้เป็นกระบวนการระยะยาว คุณต้องตั้งเป้าให้ชัด ไม่อย่างนั้นเราก็ไม่มีวันไปถึง"
Rubert Posner หนึ่งในทีมงานกรีนพีซให้ความเห็นเพิ่มเติมว่า "ผู้จัดมีปัญหาในการทำข้อตกลงกับผู้สนับสนุนรายใหญ่ อย่างเช่นโคคาโคล่า หรือแม็คโดนัลด์ ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดคือเรื่องระบบทำความเย็น ในแผนงานด้านสิ่งแวดล้อมตอนเริ่มต้นเขียนไว้อย่างชัดเจนตั้งแต่เจ็ดปีที่แล้วว่า
ระบบทำความเย็นทั้งหมด
จะต้องเป็นระบบที่หลีกเลี่ยงการใช้ก๊าซ
ที่ทำลายชั้นโอโซน เช่น ก๊าซ HFCs CFCs และ HCFCs แต่พอถึงเวลาเข้าจริง ๆ ผู้ประกอบการเหล่านั้นกลับแก้ตัวง่าย ๆ ว่าเทคโนโลยีที่จะนำมาใช้ยังไม่พร้อม สิ่งเหล่านี้น่าละอายมาก อย่างตู้เย็นจำหน่ายน้ำอัดลมของบริษัทโคคาโคล่าจำนวนทั้งหมด ๑,๘๐๐ เครื่อง มีเพียง ๑๐๐ เครื่องเท่านั้นที่หลีกเลี่ยงการใช้ก๊าซที่ทำลายชั้นโอโซน"
|
 |
|
ก่อนกีฬาโอลิมปิกจะเริ่มต้นประมาณห้าเดือน กรีนพีซออสเตรเลียได้จัดทำรายงานชื่อ "โอลิมปิกสีเขียวกับผู้สนับสนุนที่สกปรก" หลังจากรายงานดังกล่าวปรากฏแก่สาธารณะ บริษัทโคคาโคล่าได้ประกาศอย่างเป็นทางการว่า
ถึงเวลาแล้วที่บริษัทจะต้องเปลี่ยนนโยบาย
เรื่องอุปกรณ์ทำความเย็นทั่วโลกให้เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากขึ้น
Peter Ottensen กล่าวสรุปถึงเป้าหมายหลักของ Green Games ครั้งนี้ไว้อย่างน่าคิดว่า "หากคิดว่า Sydney 2000 เป็นผลิตภัณฑ์ชิ้นหนึ่ง
เราในฐานะผู้ผลิตพยายามคำนึงถึงผลกระทบทางด้านสิ่งแวดล้อม
ในทุกขั้นตอนการผลิต ตั้งแต่การออกแบบ เลือกใช้วัสดุอุปกรณ์ที่มีประสิทธิภาพ
นำเอาพลังงานสะอาด
มาใช้ในการแปรรูป ใช้เทคโนโลยีที่มีความเหมาะสม
เมื่อกระบวนการเสร็จสิ้น
เราก็หวังที่จะเห็นผลิตภัณฑ์ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากที่สุด
"และในท้ายที่สุดเราก็ได้แต่หวังว่า
โอลิมปิกสีเขียวจะส่งผ่านแนวคิด
เรื่องการพัฒนาอย่างยั่งยืนไปยังผู้คนทั่วโลก
เราอยู่ในยุคที่การพัฒนา
จะละเลยเรื่องของสิ่งแวดล้อมไม่ได้อีกแล้ว"
|
 |
|
ตัวอย่างมาตรการการจัดการด้านสิ่งแวดล้อมของ Sydney 2000
*
|
จัดการรณรงค์ปลูกต้นไม้พื้นถิ่นทั่วประเทศออสเตรเลีย
จำนวนกว่า ๒ ล้านต้น
เพื่อเป็นการเฉลิมฉลองกีฬาโอลิมปิก
|
*
|
หลีกเลี่ยงการใช้พลาสติก PVC
ในการก่อสร้างสนามกีฬาทุกแห่ง
เพื่อลดสารพิษตกค้างในระยะยาว
|
*
|
หมู่บ้านนักกีฬาของโอลิมปิกหนนี้
เป็นชุมชนที่ใช้พลังงานไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์
ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก
|
*
|
คบไฟที่ใช้วิ่งส่งต่อกันทั่วประเทศตามธรรมเนียมนั้น ตัวด้ามใช้วัสดุแปรรูปที่นำกลับมาใช้ใหม่
ส่วนระบบเชื้อเพลิง
ได้รับการออกแบบให้เผาไหม้อย่างมีประสิทธิภาพ
และประหยัดพลังงาน
|
*
|
สนามกีฬาหลายแห่งรวมทั้งสำนักงานใหญ่
ของคณะกรรมการจัดงาน
ซื้อพลังงานไฟฟ้าส่วนใหญ่
จากบริษัทพลังงานทางเลือกที่ผลิตจากแสงอาทิตย์และพลังลม
|
*
|
ผู้จัดกำหนดให้ผู้ประกอบการที่เข้ามาจำหน่ายสินค้าภายในงาน ใช้ภาชนะบรรจุที่สามารถหมุนเวียนกลับมาใช้ได้ใหม่เท่านั้น
พลาสติกใสห่ออาหาร
หรือโฟมที่ไม่สามารถรีไซเคิลได้
จึงถูกห้ามใช้ทั้งหมด
|
*
|
ภายในบริเวณงานมีการเลี้ยงฟาร์มหนอน hermaphrodites หรือหนอนแดง จำนวนกว่า ๔ แสนตัว เพื่อทำหน้าที่ย่อยสลายเศษอาหารและขยะสด
กองทัพหนอนเหล่านี้
ช่วยกำจัดเศษอาหารประมาณ ๗๕ กิโลกรัมได้ในวันเดียว
|
*
|
โรงแรม Novotel และ Ibis Homebush Bay ซึ่งเป็นโรงแรมหลักในการต้อนรับนักท่องเที่ยวที่มาชมงาน
มีระบบทำน้ำร้อนจากพลังงานแสงอาทิตย์
ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในประเทศออสเตรเลีย
|
*
|
หลังคาของอาคารแข่งขันบาสเกตบอล Sydney SuperDome
ติดตั้งแผงผลิตไฟฟ้า
จากพลังงานแสงอาทิตย์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก
|
|